Zmiany w podatku od nieruchomości. Wygranymi organy, przegranymi podatnicy?
Na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji opublikowano raport z konsultacji publicznych do projektu nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, przede wszystkim w zakresie przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości (PoN). Po zapoznaniu się z jego treścią z przykrością należy odnotować, że z perspektywy podatników trudno o optymizm.
Przypomnijmy, że zgodnie w z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego z 2023 r. Ministerstwo Finansów zostało zobowiązane do zmiany definicji budowli oraz budynku jako przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Realizując ów obowiązek, Ministerstwo Finansów w czerwcu bieżącego roku opublikowało projekt nowelizacji ustawy we wskazanym zakresie. Następnie odbyły się konsultacje publiczne, w tym dwudniowa konferencja uzgodnieniowa.
Jej rezultatem jest kolejna wersja projektu, mająca opierać się na wynikach przeprowadzonych konsultacji, którą Ministerstwo opublikowało na początku września 2024 r. W odniesieniu do drugiej wersji projektu MF dało możliwość wypowiedzenia się zainteresowanym podmiotom, a wskazany na wstępie raport z konsultacji publicznych jest odniesieniem do uwag zgłoszonych zarówno przez podatników, jak i samorządy lokalne (będące organami podatkowymi i faktycznymi beneficjentami PoN).
Niestety resort finansów nie odniósł się do wszystkich uwag. Należy przede wszystkim podkreślić, że MF nie uwzględniło żadnej z uwag i propozycji wniesionych przez podatników lub organizacje branżowe. Zaaprobowano natomiast uwagi wniesione przez organy podatkowe lub zrzeszenia tych organów, w których interesie leży jak najszersze ujęcie przedmiotu opodatkowania PoN.
Nie jest dobrze
Omawiając projekt zmian w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości, należy cały czas przypominać o dwóch aspektach, które miały przyświecać MF w toku prowadzonych prac. Przede wszystkim nowelizacja miała nie doprowadzić do zwiększenia zakresu opodatkowania PoN w myśl zasady „zachowania podatkowego status quo”. Drugą regułą miał być co najmniej 6-miesięczny okres vacatio legis, który miał umożliwić podatnikom przygotowanie się do nadchodzących zmian bez zbytniego pośpiechu. Na ten moment, biorąc pod uwagę treść drugiego projektu nowelizacji ustawy, jak i kalendarz (przypomnijmy, że zmiany mają zacząć obowiązywać 1 stycznia 2025 r.), żaden ze wskazanych powyżej aspektów nie zostanie zrealizowany.
Jakie będą skutki?
Podatnicy PoN muszą mieć przede wszystkim świadomość, że zważywszy na aktualny kształt propozycji nowelizacji regulacji ustawowych w tym zakresie, nie będą mogli co do zasady przyjąć, że w ich przypadku zakres opodatkowania PoN posiadanego przez nich majątku nie ulegnie zmianie w porównaniu z rokiem 2024.
Przychylenie się wyłącznie do uwag wnoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego i całkowite pominiecie zastrzeżeń wnoszonych przez podatników, jak również dążenie do rozszerzenia opodatkowania PoN w odniesieniu do spornych do tej pory przedmiotów, jak hale namiotowe czy tymczasowe obiekty budowlane, a także brak ustawowych definicji urządzenia technicznego, instalacji przemysłowej czy urządzenia budowlanego, przyczynią do powstania licznych sporów.
Jak wskazywaliśmy w dotychczasowych komentarzach do prac nad nowelizacją regulacji dotyczących opodatkowania PoN, w oparciu o przedstawioną w najnowszym projekcie zmian w PoN definicję budowli, podatnik w celu określenia przedmiotu opodatkowana będzie musiał ustalić, czy dany obiekt jest urządzeniem technicznym czy urządzeniem budowlanym. Jeżeli uzna, że ma do czynienia z urządzeniem budowlanym, to zanim opodatkuje je PoN jako budowlę, dodatkowo będzie zmuszony ustalić, czy dane urządzenie budowlane zapewnia możliwość użytkowania budynku lub budowli zgodnie z przeznaczeniem, nie mając ku temu obiektywnych „mierników” czy też punktów odniesienia. Jeżeli natomiast zakwalifikuje je jako urządzenie techniczne, w świetle najnowszej wersji projektu powinien opodatkować PoN jedynie elementy budowlane tego urządzenia.
Co istotne, w świetle uwag MF zawartych w raporcie z konsultacji widać, że resort zamierza wrócić do pierwotnego zamiaru opodatkowywania PoN urządzeń technicznych w całości, nie tylko ich elementów budowlanych, przychylając się do uwag wniesionych przez organy samorządu terytorialnego i organizacje je zrzeszające. Należy przy tym podkreślić, że MF nie uwzględniło żadnej z uwag czy też propozycji zmian przepisów dotyczących braku definicji legalnych urządzeń technicznych, instalacji przemysłowych i urządzeń budowlanych. Nie znamy również ostatecznej wersji przepisu wprowadzającego wskazaną zmianę (koncepcja opodatkowania urządzeń technicznych w całości).
Inną istotną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę, jest przychylenie się MF do postulatu objęcia PoN tymczasowych obiektów budowlanych, takich jak kioski, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowej. Obiekty te były do tej pory przedmiotem sporów w kontekście opodatkowania PoN. Uwzględnienie uwagi przez MF będzie jednak w mojej ocenie skutkować bezwarunkowym opodatkowaniem tych obiektów od 2025 r. Analogiczna sytuacja wystąpi w odniesieniu do obiektów kontenerowych, które zgodnie ze stanowiskiem MF od przyszłego roku mają bezwzględnie podlegać opodatkowaniu PoN.
Co ważne, MF postanowiło wrócić do pomysłu opodatkowania PoN przykryć namiotowych i powłok pneumatycznych (mają one stanowić budowle opodatkowane tym podatkiem). Opierając się na stanowisku Ministerstwa, odnoszę również wrażenie, że celem jest doprecyzowanie projektowanych przepisów w takim zakresie, by opodatkowaniu PoN jako budowle podlegały te hale namiotowe, które nie spełniają definicji budynku.
Ciężar poniosą podatnicy
Mając na uwadze to, że zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych przestaną funkcjonować wraz z końcem 2024 r., MF ma w zasadzie równe trzy miesiące, by opracować ostateczny projekt nowelizacji, wnieść go do Sejmu, przeprowadzić ścieżkę legislacyjną i uzyskać podpis Prezydenta RP.
Czas płynie nieubłaganie, wiadomo już, że sześciomiesięczny okres vacatio legis nie zostanie dotrzymany, a podatnicy na kwartał przed rozpoczęciem kolejnego roku podatkowego nie są w stanie określić zakresu opodatkowania PoN, ponieważ nie znają nawet ostatecznych wersji proponowanych zmian przepisów.
Natomiast przychylenie się wyłącznie do uwag wnoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego i całkowite pominiecie zastrzeżeń wnoszonych przez podatników, jak również dążenie do rozszerzenia opodatkowania PoN w odniesieniu do spornych do tej pory przedmiotów, jak hale namiotowe czy tymczasowe obiekty budowlane, a także brak ustawowych definicji urządzenia technicznego, instalacji przemysłowej czy urządzenia budowlanego, przyczynią się – w mojej ocenie – do powstania licznych sporów podatników z organami podatkowymi.
Nic nie wskazuje również na to, by zrealizowana została zasada „zachowania podatkowego status quo”. Dotychczasowe działania Ministerstwa wskazują bowiem na to, że dodatkowymi ciężarami związanymi z zapłatą PoN zostaną obciążeni podatnicy.
