Wierzytelność spłacana po wypowiedzeniu umowy leasingu. Co z kosztami?
Spłata wierzytelności z wypowiedzianych umów leasingu, która wynika z porozumienia zawartego z finansującym, stanowi koszty uzyskania przychodów dotychczasowego korzystającego. Dla oceny skutków podatkowych takich zdarzeń stosowana będzie ogólna reguła dotycząca rozpoznawania kosztów podatkowych, zgodnie z którą kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki ponoszone przez podatnika w celu osiągnięcia lub zachowania źródeł przychodów, które nie zostały wymienione w art. 23 ustawy o PIT jako wprost wyłączone z kosztów podatkowych.
Takie stanowisko zajął Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 20 października 2023 r. o sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.582.2023.2.MAP. O jej wydanie wystąpił podatnik prowadzący działalność w zakresie usług przewozu osób. W związku z jej wykonywaniem w 2016 i 2018 r. zawarł dwie umowy leasingu, których przedmiotami były dwa autokary. W związku z pandemią COVID -19 i ograniczeniami z nią związanymi podatnik utracił płynność finansową, nie regulował terminowo należności wynikających z umów leasingu, a następnie całkowicie zaniechał płatności. W konsekwencji, realizując uprawnienia wynikające z umów leasingu, w 2020 r. finansujący wypowiedział i rozwiązał umowy leasingu.
Podatnik pozostał jednak zobowiązany do zapłaty na rzecz finansującego wierzytelności w postaci zaległych rat okresowych oraz odsetek i not obciążeniowych za wystawione na jego rzecz wezwania do zapłaty. Wierzytelność wskazana we wniosku nie przedawniła się ani nie umorzono jej. W celu uniknięcia postępowania windykacyjnego podatnik zawarł z finansującym porozumienie, zgodnie z którym zobowiązał się do zapłaty na rzecz finansującego całej kwoty wierzytelności w miesięcznych ratach. Zawarcie porozumienia pozwoliło korzystającemu na uniknięcie zajęcia egzekucyjnego na posiadanym przez niego majątku firmowym, co umożliwiło mu dalsze prowadzenie działalności i osiąganie przychodów (przede wszystkim na jedynym autobusie znajdującym się w posiadaniu podatnika; pojazdy będące przedmiotami leasingu zapewne zostały przez finansującego odebrane w następstwie wypowiedzenia umów). W związku z powyższym po stronie podatnika powstało pytanie, czy dokonywana przez niego spłata wierzytelności wynikających z wypowiedzianych umów leasingu będzie stanowić jego koszt podatkowy.
Ważny cel spłaty
Podatnik zajął stanowisko, zgodnie z którym będzie on uprawniony do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów całej kwoty wierzytelności, proporcjonalnie (co miesiąc) do spłaconej części wierzytelności. Wskazał on również, że wydatki ponoszone na spłatę zaległości z wypowiedzianych umów leasingu co prawda obniżą osiągane przez niego przychody, ale jednocześnie zawarcie porozumienia z korzystającym uchroniło go przed zajęciem i egzekucją komorniczą całego posiadanego przez niego majątku, dzięki czemu może on kontynuować swoją działalność i osiągać z tego tytułu przychody.
Dyrektor KIS zgodził się ze stanowiskiem przedstawionym przez podatnika. Organ oparł się na ogólnej regule dotyczącej rozpoznawania kosztów podatkowych, zgodnie z którą kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki ponoszone przez podatnika w celu osiągnięcia lub zachowania źródeł przychodów, które jednocześnie nie zostały wyłączone wprost z kosztów podatkowych i wymienione w art. 23 ustawy o PIT. Oba wskazane powyżej warunki muszą być spełnione łącznie.
Okoliczności sprawy, a także ogólne reguły dotyczące rozpoznawania kosztów podatkowych zadecydowały o tym, że zdaniem organu podatkowego wydatki poniesione przez podatnika w związku ze spłatą wierzytelności, wynikających z rozwiązanych umów leasingu operacyjnego, stanowią koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.
Jako że wydatki ponoszone przez podatnika, który wystąpił o interpretację, nie zostały wymienione w powołanym powyżej przepisie, zatem przesłanka negatywna, zdaniem organu podatkowego, nie została w tym przypadku spełniona. Również pozostałe okoliczności sprawy (wypowiedzenie umów leasingu, wymagalna i dochodzona przez finansującego wierzytelność od korzystającego z tego tytułu, ryzyko utraty jedynego środka trwałego wykorzystywanego do prowadzonej działalności w związku z zagrożeniem egzekucją komorniczą w celu zaspokojenia wierzytelności finansującego, zawarcie porozumienia o rozłożeniu spłaty wierzytelności na raty) Dyrektor KIS uznał za gospodarczo uzasadnione. W konsekwencji, zdaniem organu, wydatki poniesione w związku ze spłatą wierzytelności, wynikających z rozwiązanych umów leasingu operacyjnego, stanowią koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.
Ugruntowane stanowisko organów i sądów
Organy podatkowe oraz sądy administracyjne od lat konsekwentnie zajmują stanowisko, zgodnie z którym do uznania, że dany wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, musi on spełniać poniższe warunki:
- został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
- jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
- poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
- został właściwie udokumentowany,
- nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT (i odpowiednio art. 16 ust. 1 ustawy o CIT) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
W poddanym ocenie organu podatkowego stanie faktycznym zawarcie przez podatnika porozumienia z finansującym umożliwiło spłatę długu z wypowiedzianych umów leasingu w ratach miesięcznych w zamian za powstrzymanie się od egzekucji z majątku podatnika. To zaś pozwoliło podatnikowi zachować środek trwały (autobus) i kontynuować działalność gospodarczą, a przede wszystkim osiągać przychody z tego tytułu i spłacać powstałe i wymagalne wierzytelności. Ponoszone przez podatnika wydatki służą więc zabezpieczeniu źródła przychodów, co również potwierdził Dyrektor KIS w wydanej interpretacji.
