Sąd ponownie przychylny dla podatnika w sprawie WDT

WSA w Warszawie po raz kolejny wypowiedział się na temat powszechnych w branży leasingowej, lecz dość specyficznych transakcji, jakimi są wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów. Sąd przyznał, że organy podatkowe nie mogą poprzestać na stwierdzeniu, że przedłożone przez podatnika dokumenty nie odzwierciedlają stanu faktycznego lub są nierzetelne, i że mają one obowiązek wzięcia pod uwagę dodatkowych czynników na okoliczność dochowania należytej staranności przez podatnika. Sąd podzielił też argumentację dotyczącą zarzutu instrumentalnego wszczęcia przez organy skarbowe postępowania karnego skarbowego.

Zasygnalizowany wyrok został wydany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie 6 września 2022 r. (sygn. akt: III SA/Wa 877/22) – dla jednego z Klientów Kancelarii Gekko Taxens.

W najprostszym ujęciu, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów to po prostu obrót towarami między Polską a innymi krajami Unii Europejskiej. Podstawową zaletą WDT, przy spełnieniu dodatkowych kryteriów dokumentacyjnych dotyczących przemieszczeń, o czym dalej, jest możliwość zastosowania stawki 0% VAT w kraju. Prawo podatnika do zastosowania preferencyjnej stawki jest jednak uzależnione od posiadania dokumentów, które jednoznacznie potwierdzają, że doszło do przemieszczenia towaru z Polski na terytorium innego państwa członkowskiego, a jego wywóz nastąpił w wyniku dokonania transakcji z ustalonym nabywcą i w celu przeniesienia – na ten konkretny podmiot – prawa do rozporządzania wywożonym towarem jak właściciel. Sądy administracyjne podkreślają przy tym, że biorąc pod uwagę fakt, że dostawa wewnątrzwspólnotowa uprawnia dostawcę do zastosowania stawki podatku VAT 0% czyli preferencyjnej, to podatnik zobowiązany jest do udowodnienia wskazanych wyżej okoliczności.

Jakie warunki dla preferencyjnej stawki?

Jednym z warunków opodatkowania WDT stawką 0% VAT jest posiadanie przez podatnika – przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy – dowodów, że towary będące przedmiotem WDT faktycznie zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego (innego niż terytorium kraju).

Dowodami takimi mogą być w szczególności dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz przedmiotu WDT, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju (w przypadku gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi – spedytorowi) oraz specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku. Jeżeli natomiast towary są wywożone bezpośrednio przez podatnika lub nabywcę, podatnik powinien dodatkowo posiadać dokument zawierający co najmniej:

imię i nazwisko (lub nazwę) oraz adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania podatnika dokonującego WDT oraz nabywcy tych towarów;
adres, pod który są przewożone towary, w przypadku gdy jest inny niż adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania nabywcy;
określenie towarów i ich ilości;
potwierdzenie przyjęcia towarów przez nabywcę w miejscu znajdującym się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;
rodzaj oraz numer rejestracyjny środka transportu, którym są wywożone towary (lub numer lotu – w przypadku, gdy towary przewożone są środkami transportu lotniczego).

Co szczególnie istotne, jeżeli ww. dokumenty nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia towarów do nabywcy, dowodami mogą być również inne dokumenty wskazujące, że nastąpiła dostawa wewnątrzwspólnotowa, w szczególności:

korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie;
dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu;
dokument potwierdzający zapłatę za towar, z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ma charakter nieodpłatny lub zobowiązanie jest realizowane w innej formie, w takim przypadku – inny dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania;
dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.

Jako że to na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia, że był uprawniony do zastosowania stawki 0% VAT, rekomendowane jest gromadzenie całości dokumentacji związanej z daną transakcją i zwrócenie szczególnej uwagi na posługiwanie się właściwymi numerami identyfikacyjnymi przez jej obydwie strony. Może to uwiarygodnić stanowisko podatnika w sporze z fiskusem i przekonać sąd, że została dochowana należyta staranność.

Powyższy katalog ma charakter otwarty, co oznacza, że podatnik może potwierdzać swoje racje za pomocą każdego innego dowodu, który pozwoli na wniosek, że WDT miała miejsce.

Ważne dodatkowe dowody

Podsumowując, w każdym wariancie najistotniejsze wydaje się potwierdzenie wywozu towaru do innego państwa Unii Europejskiej, co znajduje odzwierciedlenie w praktyce. Zazwyczaj bowiem podatnicy dokonujący WDT posiadają jedynie kopię listu przewozowego. Niestety nie jest to wystarczający dowód, ponieważ nie potwierdza on, że towary zostały dostarczone do miejsca przeznaczenia. Potwierdza jedynie zawarcie umowy przewozu danych towarów.

Biorąc pod uwagę fakt, że to na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia, że był uprawniony do zastosowania stawki 0% VAT, rekomendowane jest gromadzenie całości dokumentacji związanej z daną transakcją i zwrócenie szczególnej uwagi na posługiwanie się właściwymi numerami identyfikacyjnymi przez jej obydwie strony. Dodatkowe dowody mogą uwiarygodnić stanowisko podatnika w sporze z fiskusem i przekonać sąd, że została dochowana należyta staranność.

Jest to szczególnie istotne, zważywszy na częstotliwość, z jaką spory podatników z organami skarbowymi w sprawach WDT, pojawiają się na wokandzie. W przywołanym na wstępie wyroku WSA po raz kolejny zgodził się z argumentacją Klienta Kancelarii Gekko Taxens i przyznał, że organy podatkowe nie mogą poprzestać na stwierdzeniu, że przedłożone przez podatnika dokumenty nie odzwierciedlają stanu faktycznego lub są nierzetelne. Wskazał też, że organy podatkowe mają obowiązek wziąć pod uwagę fakt, że podatnik mógł paść ofiarą oszustwa i w związku z tym obowiązkiem organów jest przeprowadzenie analizy, czy w świetle zaistniałych okoliczności podatnik zachował się w sposób staranny. Zagadnienie to analizowaliśmy w jednym ze wcześniejszych artykułów – „Stawka 0% dla WDT przedmiotu poleasingowego. Firma leasingowa wygrywa spór z fiskusem”, wskazując na jakie zagrożenia powinni być szczególnie uczuleni leasingodawcy.

WSA przypomina o zasadach postępowania

Przy okazji WSA po raz kolejny podzielił argumentację Klienta Kancelarii Gekko Taxens w zakresie zarzutu instrumentalnego wszczęcia przez organy skarbowe postępowania karnego skarbowego, wyłącznie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zagadnienie to szczegółowo opisaliśmy wcześniej, w artykule „WSA: organ musi być w stanie uzasadnić wszczęcie postępowania” . WSA w pełni podzielił argumentację skarżącego, przyznając, że w sytuacji, gdy wszczęcie postępowania karnego skarbowego następuje jedynie z zamiarem doprowadzenia do zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, należy rozważyć, czy organ podatkowy w istocie respektuje podstawowe zasady postępowania podatkowego, tj. zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie podatnika do organów podatkowych oraz zasadę dobrej administracji. Jak podkreślił WSA, wszczęcie postępowania karnego skarbowego wyłącznie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego może niweczyć zaufanie podatników do organów podatkowych. Z tak postawioną tezą nie sposób się nie zgodzić, co znajduje odzwierciedlenie w kierunku prac legislacyjnych, o czym pisaliśmy wcześniej, przy okazji opisywania planowanych zmian w ordynacji podatkowej.

Autor: Katarzyna Jessa , adwokat, mediator

Dodatkowe materiały: