Rynkowe warunki transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi? Kluczowy wybór metody weryfikacji ceny

Ostatnią z metod – koszt plus – charakteryzuje ustalenie ceny na poziomie sumy bazy kosztowej oraz narzutu zysku. Baza kosztowa obejmuje koszty bezpośrednio albo pośrednio związane z wytworzeniem lub nabyciem przedmiotu transakcji kontrolowanej. Z kolei narzut zysku jest kalkulowany w odniesieniu do tej bazy kosztowej, a jego rynkowa wartość ustalana jest poprzez odniesienie do poziomu narzutu zysku stosowanego w porównywalnych transakcjach przez ten sam podmiot z podmiotami niepowiązanymi. Można również odnosić się do narzutu stosowanego przez inne podmioty w podobnych warunkach.

Metody zysku transakcyjnego

Do drugiej kategorii określonej przez OECD zalicza się m.in. metoda podziału zysku.  Polega ona na ustaleniu całkowitego zysku osiągniętego przez podmioty powiązane w związku z określoną transakcją kontrolowaną i podziale tego zysku między nimi w sposób, który odzwierciedla sposób podziału, jaki zostałby dokonany przez niezależne strony w podobnej sytuacji. W konsekwencji kluczowym elementem przy stosowaniu tej metody jest uwzględnienie funkcji pełnionych przez strony, angażowanych przez nie aktywów oraz ponoszonych ryzyk. Podział zysku realizowany jest poprzez analizę przychodów uzyskanych przez każdy z podmiotów powiązanych oraz kosztów związanych z daną transakcją (jeżeli całkowite koszty przekraczają przychody, dokonuje się podziału straty). Z kolei do przeprowadzenia podziału zysku stosuje się jedną z dwóch metod: analizę rezydualną lub analizę udziału.

Metoda marży transakcyjnej netto polega zaś na określeniu wskaźnika finansowego, który mierzy relację marży zysku netto osiągniętego przez podmiot powiązany w transakcji kontrolowanej do odpowiedniej bazy, takiej jak przychody, koszty czy aktywa. Marżę zysku netto oblicza się, odejmując koszty związane z transakcją od przychodu uzyskanego z jej realizacji. Jeśli przypisanie kosztów bezpośrednio do transakcji jest trudne, stosuje się klucz alokacji, który najlepiej odzwierciedla proces tworzenia wartości. Wskaźnik finansowy porównuje się z wartościami uzyskiwanymi w porównywalnych transakcjach między podmiotami niepowiązanymi lub z danymi dotyczącymi podmiotów o podobnym profilu działalności. Dzięki temu możliwe jest ustalenie, czy marża zysku netto w transakcji kontrolowanej odpowiada warunkom rynkowym.

Inne metody, w tym techniki wyceny

Gdy zastosowanie standardowych metod analizy cen transferowych nie jest możliwe, można skorzystać z innych metod, które najlepiej odpowiadają danym okolicznościom, w tym techniki wyceny. Są one szczególnie użyteczne, gdy w grę wchodzi sprzedaż udziałów lub akcji, zbycie lub nabycie przedsiębiorstwa czy jego zorganizowanej części, podwyższenie kapitału zakładowego, a także transakcje związane z nieruchomościami i wartościami niematerialnymi, takimi jak znaki towarowe czy technologie. W takich przypadkach niezależny rzeczoznawca, może zastosować metody dochodowe, takie jak metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF), aby precyzyjnie określić wartość przedmiotu transakcji. Oprócz technik wyceny można zastosować również – w zależności od charakteru transakcji – inne metody np. metody popytowe.

Jak odpowiednio dobrać metodę?

Zgodnie z art. 11d ust. 3 ustawy CIT, wybór najodpowiedniejszej metody w danych okolicznościach wymaga wnikliwej analizy kluczowych aspektów. Przede wszystkim należy uwzględnić istniejące warunki współpracy między podmiotami powiązanymi oraz dostępność informacji niezbędnych do prawidłowego zastosowania wybranej metody. W praktyce, zgodnie z Rekomendacjami Forum Cen Transferowych, oznacza to konieczność oceny mocnych i słabych stron każdej z dostępnych metod oraz jej adekwatności w kontekście specyfiki danej transakcji, co jest możliwe dzięki analizie funkcjonalnej. Kluczowe jest również uwzględnienie dostępności danych (zarówno po stronie podatnika, jak i wiarygodnych informacji porównawczych), które są niezbędne do poprawnego zastosowania wybranej metody. Ważnym elementem oceny jest także porównywalność między transakcją kontrolowaną a niekontrolowaną, z uwzględnieniem korekt mających na celu wyeliminowanie znaczących różnic. Dodatkowo, należy przeanalizować wkład stron w daną transakcję (w tym posiadanie przez nie unikatowych aktywów niematerialnych), rodzaj wykonywanej działalności, stopień jej integracji, sposób przetworzenia odprzedawanego dobra oraz ewentualne różnice czasowe między zakupem a odprzedażą.

Nie ulega wątpliwości, że wybór odpowiedniej metody analizy cen transferowych jest kluczowy dla weryfikacji rynkowego charakteru transakcji, ponieważ determinuje to, czy warunki ustalone w transakcjach między podmiotami powiązanymi odpowiadają wartościom rynkowym. Właściwy dobór metody wpływa również na dokładność raportowania finansowego i podatkowego, minimalizując ryzyko błędów oraz niezgodności, a co za tym idzie negatywnych konsekwencji w przypadku kontroli organów podatkowych.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych z wyborem odpowiedniej metody, warto zasięgnąć opinii ekspertów, aby uzyskać szczegółowe informacje na temat optymalnej metody weryfikacji, a także poznać mocne strony i ewentualne ograniczenia poszczególnych rozwiązań. Takie podejście może zminimalizować ryzyko błędów oraz jednocześnie zmaksymalizować korzyści płynące z zastosowania właściwego rozwiązania.