Pomoc dla powodzian. Kiedy możliwe preferencje w CIT?

Nadzwyczajna sytuacja związana z powodzią spowodowała gigantyczne straty. Na szczęście w obliczu tej klęski nie zabrakło (i wciąż nie brakuje) podmiotów gotowych, by nieść pomoc potrzebującym. Przedsiębiorcy mogą mieć jednak wątpliwości dotyczące skutków podatkowych udzielanego wsparcia. Kluczowe w tym kontekście są przepisy o CIT oraz ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Działania pomocowe realizowane są w różnych wariantach. Niekiedy prowadzą je pojedyncze firmy, nie brakuje jednak wspólnych inicjatyw, gdzie wsparcia dokonuje cała grupa podmiotów, np. poprzez jednego wybranego pośrednika. Niezależnie od wybranego modelu należy jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii, które będą mieć kluczowe znaczenie z perspektywy skutków kwalifikacji działań dla celów podatkowych.

Za pośrednictwem organizacji

Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, darowizny, które nie stanowią KUP, można odliczyć od dochodu (maksymalnie do wysokości 10% dochodu), jeśli są:

• przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie [dalej: UoDPPiW] oraz
• gdy rodzaj obdarowanej organizacji jest ujęty w art. 3 ust. 2 i 3 UoDPPiW.

Katalog celów z art. 4 UoDPPiW jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. pomoc społeczną, ratownictwo i ochronę ludności, pomoc ofiarom katastrof i klęsk żywiołowych. Również pomoc poszkodowanym przez powodzie mieści się więc w dyspozycji tego przepisu.

Nie mniej ważne jest jednak to, na czyją rzecz przekazywana jest darowizna. Art. 18 ust. 1a pkt 1 ustawy o CIT wprost wyłącza bowiem możliwość odliczenia darowizn na rzecz osób fizycznych. Aby darowizna mogła zostać odliczona od dochodu, powinna zostać więc przekazana nie bezpośrednio potrzebującym, a za pośrednictwem organizacji non-profit, działającej w formie fundacji bądź stowarzyszenia.

Co istotne, podmiot, na rzecz którego przekazywana jest darowizna, nie musi posiadać statusu organizacji pożytku publicznego (OPP), co potwierdza Ministerstwo Finansów. Konieczna jest jednak analiza statutu takiego podmiotu w świetle przepisów UoDPPiW. Tymczasem zgodnie z art. 3 ust. 2 UoDPPiW organizacjami pozarządowymi są:

1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,

2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku

– osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4.

Jaka wartość i dokumentacja?

W przypadku darowizny dokonywanej w formie rzeczowej wątpliwość może również dotyczyć ustalenia jej kwoty. Zgodnie z art. 18 ust. 1b ustawy o CIT, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem VAT, w części której podatnik nie ma prawo odliczyć. Zasadniczo, w przypadku większości darowizn przyjmuje się, że zakupione towary (z przeznaczeniem na darowiznę), nie mają związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, a tym samym nie dają prawa do odliczenia VAT. Nie jest to jednak słuszne założenie – gdyby tak było, bezzasadne byłoby wprowadzenie przez Ministra Finansów zerowej stawki VAT na towary przekazywane nieodpłatnie na cele związane z ograniczaniem skutków powodzi. Z taką samą sytuacją mieliśmy do czynienia w trakcie pandemii Covid i darowizną np. respiratorów – zasadniczo jej skutki podatkowe nie powinny się różnić niezależnie od tego, czy darowizny takiej dokonuje producent respiratorów, czy też podmiot, który specjalnie nabył je po to, by przekazać je w charakterze darowizny.