Poleasingowe auto dla pracownika? ZUS utrudnia ustalenie podstawy oskładkowania
Oferowanie benefitów dla swoich pracowników może mieć daleko idące skutki podatkowo-składkowe. Przekonał się o tym przedsiębiorca, który chciał wprowadzić dla pracowników możliwość wykupu aut poleasingowych na preferencyjnych warunkach. Niestety, ZUS zakwestionował przyjęte podejście do wyłączenia takiej preferencji z podstawy oskładkowania.
Sprzedaż towarów posiadanych przez firmę na rzecz własnych pracowników po preferencyjnych cenach jest częstą praktyką na rynku. Najczęściej dotyczy to standardowej sprzedaży towarów, którymi firma handluje na co dzień lub je produkuje. Coraz bardziej popularna staje się jednak także praktyka odprzedaży samochodów poleasingowych. Sprzedaż samochodu służbowego jego użytkownikowi jest wygodna m.in. z uwagi na brak konieczności poszukiwania nabywcy. Podobne praktyki mogą dotyczyć poleasingowych aut niewykupionych przez klientów leasingodawcy. Jakkolwiek przyznanie pracownikowi benefitu w postaci prawa do zakupu takiego samochodu po cenie niższej od rynkowej wydaje się atrakcyjne, to wdrożenie tego rozwiązania wymaga analizy w obszarze potencjalnych danin publicznych.
Podstawy wątpliwości
W przypadku przedsiębiorców wypłacających wynagrodzenia pracownikom ze stosunku pracy, podstawę oskładkowania stanowi przede wszystkim przychód. Na potrzeby jego ustalenia ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych odwołuje się do definicji zawartej w ustawie o PIT.
Jednocześnie, od 1998 r. funkcjonuje rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, którego §2 ust. 1 pkt 26 przewiduje, że z podstawy oskładkowania wyłączone są korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.
Przepis ten, w niezmienionej formie, istnieje od ponad 25 lat. Niestety jego brzmienie, a za tym praktyka organów składkowych, nie nadążają w pełni za zmieniającymi się realiami gospodarczymi.
ZUS wyciąga wnioski niewynikające z przepisów
Na początku sierpnia ZUS ponownie wydał jednak interpretację, w której odmawia płatnikom prawa do wyłączenia z podstawy opodatkowania takich korzyści. Decyzja nr 383 z 7 sierpnia 2024 r. (sygn. DI/100000/43/698/2023) została wydana przez gdański oddział ZUS w sprawie przedsiębiorcy, który planował wykupić z leasingu użytkowane do tej pory przez jego pracowników pojazdy, a następnie umożliwić im ich zakup po cenie niższej niż wynosiła cena wykupu.
Przedsiębiorca powołał się na przytoczone rozporządzenie, sądząc, że będzie miało ono w tej sprawie zastosowanie.
Zaoferowanie pracownikom benefitu w postaci możliwości odkupienia poleasingowych pojazdów po cenie niższej od rynkowej może wywoływać różne skutki w sferze podatkowo-składkowej. Tym samym wprowadzanie takich mechanizmów należy szczegółowo planować.
Wydając interpretację, organ odwołał się jednak do znanej już argumentacji, że czym innym jest odsprzedaż składników wyposażenia pracodawcy (w tym przypadku – wykupionych samochodów poleasingowych), a czym innym umożliwienie pracownikowi zakupu nowych przedmiotów dostępnych np. w ogólnodostępnych sklepach. Tym samym ZUS wskazał, że w przypadku wykupu pojazdów korzyść, jaką osiąga pracownik, czyli różnica w cenie nabywanego pojazdu, będzie dla niego stanowić podstawę oskładkowania.
Szanse w sądzie
Zapoznając się z uzasadnieniem sformułowanym przez ZUS, nie sposób nie odnieść wrażenia, że dochodzi on do wniosków, które nie wynikają z przepisów. To zdecydowanie daje szansę do wejścia z organem w spór przed sądem. Co więcej, biorąc pod uwagę bardzo wątpliwą argumentację prezentowaną przez ZUS, w przypadku takiego postępowania należałoby upatrywać dużych szans na korzystne rozstrzygnięcie.
Uwaga na PIT i VAT
Niezależnie od kwestii składek ZUS od takiej transakcji, należy także zwrócić uwagę na sposób rozliczania takich transakcji na gruncie PIT i VAT. O ile w przypadku składek ZUS istnieje przepis, który wyłącza określone rodzaje korzyści z podstawy oskładkowania, o tyle analogicznego zwolnienia próżno szukać na gruncie PIT.
Co istotne, sprzedaż poleasingowego samochodu pracownikowi w cenie niższej cena wykupu nie jest automatycznie jednoznaczna z tym, że przychód po stronie takiego pracownika powstanie. Są bowiem rozwiązania, które można zastosować (m.in. w wewnętrznych regulaminach), aby takie ryzyko zminimalizować lub wręcz wykluczyć całkowicie. Warto w tym zakresie pamiętać o dość korzystnym orzecznictwie dotyczącym rabatów pracowniczych.
Jednocześnie jednak można powziąć wątpliwości, czy takie świadczenie, odbiegające od rynkowej wartości jej przedmiotu, nie wywoła skutków po stronie podatku VAT należnego. Organy podatkowe konsekwentnie twierdzą bowiem w interpretacjach, że VAT od sprzedaży na rzecz pracowników należny jest od wartości rynkowej towaru.
Zalecana ostrożność
Jak widać, zaoferowanie pracownikom benefitu w postaci możliwości odkupienia poleasingowych pojazdów po cenie niższej od rynkowej może wywoływać różne skutki w sferze podatkowo-składkowej. Tym samym należy szczegółowo planować wprowadzanie takich mechanizmów, weryfikując przy tym postanowienia wewnętrznych regulaminów wynagradzania i analizując dotychczasowe metody rozliczania takich transakcji. Podmioty, których metody zostały natomiast zakwestionowane przez organ, mogą rozważyć skierowanie sprawy na drogę sądową, w ramach której w wielu przypadkach możliwe będzie uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia.
Autor: Patryk Chmiel