Nowelizacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Perspektywa branży leasingowej
W przekazywanych opinii publicznej informacjach Ministerstwo Finansów zapewniało, że celem prowadzonych prac w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości jest zachowanie „fiskalnego status quo”, wyeliminowanie wątpliwości w zakresie opodatkowania niektórych obiektów oraz uwzględnienie orzecznictwa dotyczącego stosowania obowiązujących przepisów. Projektowane rozwiązania mogą doprowadzić jednak do rozszerzenia zakresu opodatkowania na obiekty, które były do tej pory przedmiotem wątpliwości, a także wzrostu liczby sporów z organami podatkowymi.
Analiza projektu wskazuje, że Ministerstwo Finansów zdecydowało się wprowadzić katalog obiektów, które enumeratywnie będą uznawane za budowle podlegające opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. To kazuistyczne zestawienie zawarte zostanie w nowym załączniku nr 4 do upol i na etapie prac projektowych liczy 28 pozycji. Już na tym etapie wiadomo jednak, że wykaz ten nie wyczerpie definicji budowli jako przedmiotu opodatkowania, bowiem nowelizacja zakłada, że opodatkowaniu PoN jak budowla podlegać będą wykonane z użyciem wyrobów budowlanych:
- części budowlane urządzeń, niestanowiące części budowli składającej się z obiektu wymienionego w załączniku nr 4 do ustawy oraz instalacji i urządzeń tworzących z nim całość techniczno-użytkową, tj. m.in. części budowlane kotłów i pieców przemysłowych,
- części budowlane elektrowni wiatrowych i elektrowni jądrowych,
- fundamenty pod maszyny oraz urządzenia, odrębne pod względem technicznym od tych maszyn i urządzeń,
- przyłącza do obiektu budowlanego.
Niestety przy zaproponowanym zakresie definicji budowli, zrealizowanie podstawowego założenia, jakim miało być zachowanie „fiskalnego status quo” i wyeliminowanie wątpliwości w zakresie opodatkowania niektórych obiektów, będzie w mojej ocenie niemożliwe. Po pierwsze, zaproponowana definicja sama w sobie jest nieostra i niekonsekwentna, pozwala też na podjęcie prób objęcia opodatkowaniem PoN bardzo szerokiego katalogu obiektów stanowiących „całość techniczno–użytkową” z budowlą i będzie polem do popisu kreatywności organów podatkowych. Pojęcie „całości techniczno-użytkowej” ma jednocześnie doczekać się swojej definicji w nowelizowanej upol i będzie ono rozumiane jako „zespół elementów, które są niezbędne do realizacji określonego celu gospodarczego, powiązanych ze sobą w taki sposób, że żaden z nich nie może zrealizować tego celu samodzielnie, a brak któregokolwiek z tych elementów uniemożliwia jego realizację”. Jak widać, będzie to pojęcie bardzo szerokie, które pozwoli na opodatkowanie PoN obiektów spornych, takich jak np. elektrownie fotowoltaiczne, w odniesieniu do których sądy administracyjne wskazywały wielokrotnie i zgodnie, że opodatkowaniu tą daniną podlegają wyłącznie stelaże/kratownice, natomiast nie panele ani nawet transformatory wchodzące w skład farm słonecznych. Planowana definicja budowli oraz wskazanie wprost transformatorów jako elementów wchodzących w skład całości techniczno–użytkowej, a także niewymienienie tych instalacji wśród innych służących do wytwarzania energii elektrycznej, pozwoli w mojej ocenie podjąć próby opodatkowania całej elektrowni fotowoltaicznej podatkiem od nieruchomości jak od budowli, co jest oczywistym zagrożeniem dla całej branży.
W obecnym stanie prawnym wspomniane powyżej transformatory są przedmiotem licznych sporów z organami podatkowymi. Linia orzecznicza sądów administracyjnych nie jest do końca jednolita, bowiem o tym, czy stanowią one urządzenia budowlane podlegające opodatkowaniu PoN decyduje obecnie to, w jakim celu (czy też w ramach jakiej instalacji) transformatory są wykorzystywane. Przykładem są powołane powyżej transformatory stanowiące elementy farm fotowoltaicznych, które zdaniem sądów administracyjnych nie podlegają opodatkowaniu PoN. W mojej ocenie, w przypadku uchwalenia nowelizacji w obecnym brzmieniu, transformatory, urządzenia rozdzielcze oraz baterie akumulatorów, funkcjonujące w ramach budowli sieciowych będą podlegać opodatkowaniu. Podobnie jak poszczególne elementy kolejek linowych, wyciągów narciarskich czy też myjni, które od 1 stycznia 2025 r. w całości zostaną objęte podatkiem od nieruchomości.
Dwa kluczowe pojęcia
To właśnie pojęcie „całości techniczno-użytkowej”, bardzo szerokie, pozwoli na podejmowanie prób opodatkowania PoN elementów czy też części składowych poszczególnych instalacji czy obiektów – i to w zakresie ograniczonym wyłącznie kreatywnością i pomysłowością organów podatkowych. I choć próba rozszerzenia zakresu opodatkowania ze strony organów podatkowych będzie pierwszym naturalnym polem sporów z podatnikami, którzy będą próbowali zachować zapowiadane „fiskalne status–quo”, to biorąc pod uwagę obecny kształt projektu nowelizacji, są oni na straconej pozycji.
W związku ze zmianą konstrukcji przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości firmy z branży leasingowej powinny dokonać przeglądu finansowanych przez siebie przedmiotów. Może się bowiem okazać, że od początku 2025 r. opodatkowaniu PoN podlegać będą obiekty kontenerowe, hale magazynowe (w tym namiotowe, kontenerowe), silosy, instalacje fotowoltaiczne, myjnie, wagi techniczne czy też niebudowlane elementy wyciągów narciarskich.
W projektowanym Załączniku nr 4 do upol znalazły się również inne obiekty, które były przedmiotami sporów z organami podatkowymi, takie jak hale namiotowe czy kontenery. Także w odniesieniu do nich trudno mówić, by orzecznictwo sądów administracyjnych jednoznacznie przesądzało o tym, że są one budynkami lub budowlami podlegającymi opodatkowaniu PoN. Od razu można zatem dostrzec dążenie Ministerstwa do rozszerzenia zakresu opodatkowania PON na wszystkie sporne kategorie obiektów i to często wbrew dorobkowi orzeczniczemu sądów administracyjnych dotyczącego stosowania obowiązujących przepisów upol. Czy w tym kontekście można mówić o zachowaniu „podatkowego status quo”? Moim zdaniem nie.
Na potrzeby zdefiniowania pojęcia budynku oraz projektowanego załącznika nr 4 ustawodawca odwołał się też do pojęcia „trwałego związania z gruntem”, które również planuje zdefiniować w ramach nowelizacji. Ma być ono rozumiane jako takie związanie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć, spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się na inne miejsce. Ta definicja również jest bardzo ogólna i szeroka, pozwala bowiem na potraktowanie jako budynku każdego obiektu budowlanego, który został wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach, a który jest na tyle masywny, że nie może zostać przesunięty przez wiatr, nawet jeżeli jego wzniesienie nie wymaga przeprowadzenia żadnych prac budowlanych ani pozwolenia na budowę czy też zgłoszenia. Chodzi np. o hale namiotowe, kontenerowe, itp. Znowu mamy zatem próbę rozszerzenia zakresu opodatkowania na sporne na ten moment kategorie obiektów i odwołanie się do raczej niekorzystnej dla podatników linii orzeczniczej, z której jednak NSA powoli zaczął się wycofywać uwagi na to, że może ona prowadzić do nieracjonalnego rozszerzenia zakresu opodatkowania.
Co od przyszłego roku?
Reasumując, Ministerstwo Finansów po roku prac nad ustawą zdecydowało się przyjąć rozwiązanie, które już na samym początku budzi liczne kontrowersje i w mojej ocenie będzie powodem lawinowego wzrostu sporów z organami podatkowymi co do przedmiotu opodatkowania PoN.
Zmiana konstrukcji przedmiotu opodatkowania tą daniną nie pozostanie niestety bez wpływu na branżę leasingową. Finansujący powinni dokonać przeglądu finansowanych przez siebie przedmiotów pod kątem nowej definicji budowli. Może się bowiem okazać, że wiele przedmiotów leasingu od początku 2025 r. będzie podlegać opodatkowaniu PoN. Jako przykład można wskazać obiekty kontenerowe, hale magazynowe (w tym namiotowe, kontenerowe, teoretycznie łatwo demontowalne), silosy, instalacje fotowoltaiczne, myjnie, wagi techniczne, czy też niebudowlane elementy wyciągów narciarskich.
Projektowana zmiana wiązać będzie się nie tylko ze zwiększeniem obciążeń administracyjnych po stronie finansujących, którzy będą musieli prawidłowo określić przedmiot opodatkowania PON, obliczyć podatek oraz złożyć deklarację właściwemu organowi podatkowemu, ale także przygotować korzystających na wzrost obciążeń związanych z leasingowaniem tego rodzaju przedmiotów. Być może przeniesienie ciężaru ekonomicznego zapłaty PoN na korzystających wymagać będzie odpowiedniego aneksowania umów leasingu, na co finansujący również powinni zwrócić baczną uwagę.
