Fiskus pozwala na odliczenie VAT od zakupów dokonanych przed rejestracją. To już tradycja
W niedawno wydanej interpretacji organy podatkowe ponownie potwierdziły swoje stanowisko, że w odniesieniu do zakupów dokonanych przez podatników jeszcze przed rejestracją do celów VAT, przysługuje im prawo do odliczenia podatku w związku z poniesionymi wydatkami. Takiego zdania od lat były również sądy administracyjne oraz Trybunał Sprawiedliwości UE.
Na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług jednym z podstawowych przywilejów podatników jest – określone w art. 86 ust. 1 – prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z otrzymanych faktur zakupowych. W praktyce jednak często pojawiają się wątpliwości dotyczącego tego, czy prawo do odliczenia VAT przysługuje podatnikom również w sytuacji, gdy w momencie nabycia nie posiadali oni jeszcze statusu czynnych podatników VAT, tj. przed dokonaniem zgłoszenia VAT-R w urzędzie skarbowym.
Najpierw TSUE i sądy, później fiskus
Jeszcze kilka lat temu organy podatkowe w swojej praktyce stały na stanowisku, że w takiej sytuacji, a więc przed rejestracją, prawo do odliczenia VAT nie przysługuje – i to pomimo istnienia pozytywnych dla podatników wyroków sądów administracyjnych oraz TSUE. Obecnie jednak organy podatkowe zmieniły swoje stanowisko w tej kwestii, uznając że podatnik powinien posiadać status czynnego podatnika VAT w momencie złożenia deklaracji VAT, w której wykaże odliczenia VAT.
Takie prawo ponownie zostało potwierdzone w najnowszej interpretacji indywidualnej z 8 kwietnia 2022 r. (nr 0114-KDIP1-3.4012.62.2022.2.KP). Dyrektor KIS odniósł się w niej do możliwości odliczenia podatku naliczonego w sytuacji, w której podmiot nie był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Dotyczyło to wnioskodawcy, który nabył apartament z przeznaczeniem na wynajem krótkoterminowy. Do czasu zakończenia inwestycji przez wykonawcę, podatnik wpłacał zaliczki, które były dokumentowane fakturami, aczkolwiek nie był on jeszcze czynnym podatnikiem VAT. Dopiero po zakończeniu inwestycji, wnioskodawca zamierzał złożyć stosowne zgłoszenie rejestracyjne (VAT-R) i wystąpić o zwrot VAT wynikający z zaliczek wpłaconych na apartament. W związku z powyższym po stronie wnioskodawcy powstały wątpliwości, czy może on dokonać wstecznej rejestracji i odliczenia VAT za okres sprzed rejestracji.
Dyrektor KIS potwierdził stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym będzie przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT za okresy sprzed rejestracji. Wyjaśnił, że przepisy w żaden sposób nie pozbawiają podatników prawa do odliczenia VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją do VAT, pod warunkiem, że nabywane towary lub usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych (bądź spełniać inne warunki określone w przepisach o VAT).
Dyrektor KIS potwierdził stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym będzie przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT za okresy sprzed rejestracji. Dyrektor KIS wyjaśnił, że przepisy w żaden sposób nie pozbawiają podatników prawa do odliczenia VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją do VAT, pod warunkiem, że nabywane towary lub usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych (bądź spełniać inne warunki określone w przepisach o VAT). Jednocześnie, Dyrektor KIS zaznaczył, że co do zasady podatnicy nabywają prawo do odliczenia VAT w momencie powstania obowiązku podatkowego i otrzymania faktury, jednakże aby zrealizować to prawo, konieczne jest posiadanie przez nich statusu czynnego podatnika VAT w momencie realizacji tego uprawnienia, tj. złożenia deklaracji VAT. Dyrektor KIS wskazał jednocześnie, że wnioskodawca – w celu skorzystania z powyższego prawa – musi spełnić warunki formalne, tj. dokonać zgłoszenia rejestracyjnego (VAT-R), w którym wskaże jako pierwszy okres rozliczeniowy ten okres, w którym otrzymał pierwszą fakturę dokumentującą poniesienie pierwszego wydatku związanego z inwestycją.
Dyrektor KIS odniósł się również do orzecznictwa TSUE, m.in. wyroku z 8 czerwca 2000 r. w sprawie C-400/98, w którym Trybunał stwierdził, że prawo do odliczenia VAT związanego z dokonaniem inwestycji nie jest uzależnione od dokonania wcześniejszej rejestracji dla celów podatku VAT. Również w wyrokach w sprawach C-268/83 z 14 lutego 1985 r. oraz C-110/94 z 29 lutego 1996 r., na które powołał się organ, TSUE wskazywał, że powstanie prawa do odliczenia nie zależy od formalnego uznania statusu podatnika przez organy podatkowe. TSUE ponadto zaznaczył, że prawo to jest nabywane automatycznie, z chwilą uzyskania statusu podatnika, którym staje się w momencie dokonania pierwszych inwestycji związanych z przyszłą działalnością gospodarczą.
Możliwość odliczania VAT z tytułu poniesionych wydatków sprzed rejestracji jako czynny podatnik VAT, Dyrektor KIS potwierdził również m.in. w interpretacji z 21 września 2021 r. (nr 0112-KDIL3.4012.216.2021.2.MBN) oraz z 25 kwietnia 2017 r. (nr 0114-KDIP1-3.4012.31.2017.1.MT).
Co w przypadku odmowy?
Dla zarejestrowanych czynnych podatników VAT, którym fiskus odmówił prawa do odliczenia VAT wynikającego z poniesionych wydatków sprzed rejestracji, wydanie opisywanej interpretacji indywidualnej i innych wcześniejszych, oznacza możliwość ponownej próby realizacji tego prawa, bowiem zgodnie z przepisami obowiązującymi od 2021 r., na podstawie art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, podatnikom przysługuje, co do zasady, możliwość odliczenia VAT w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy, bądź – w przypadku niedokonania tego w tym okresie – w jednym z trzech kolejnych okresów rozliczeniowych. Natomiast, w przypadku nieskorzystania z tego prawa w żadnym z powyższych okresów, podatnik może skorzystać z tego prawa w dowolnym czasie, nie później jednak niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo, poprzez złożenie deklaracji za ten okres, w którym powstało prawo do odliczenia lub za jeden z dwóch bądź trzech okresów rozliczeniowych, w zależności od obowiązującego w czasie poniesienia pierwszego wydatku stanu prawnego. Następnie po spełnieniu wszystkich warunków formalnych, podatnik będzie miał prawo do ubiegania się o zwrot VAT zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy o VAT.
Ponadto, w celu realizacji tego prawa, podatnicy powinni wcześniej złożyć stosowną korektę zgłoszenia VAT-R, w której wykażą – jako pierwszy okres rozliczeniowy – ten okres, w którym otrzymali pierwszą fakturę dokumentującą poniesienie wydatku związanego z działalnością gospodarczą.
Autor: Piotr Piechowicz