Drugorzędne znaczenie… drugiego rzędu siedzeń. Brygadówki bez akcyzy

WSA w Warszawie po raz kolejny potwierdził, że furgony z dwoma rzędami siedzeń, czyli tzw. brygadówki, są pojazdami ciężarowymi i powinny być sklasyfikowane do pozycji CN Nomenklatury Scalonej jako pojazdy do transportu towarów, objęte pozycją 8704, a w konsekwencji – nie podlegają one akcyzie. Orzeczenie wpisuje się w nową, ale zarysowującą się coraz wyraźniej linię orzeczniczą.

Rozpoznawana przez WSA sprawa została zainicjowana przez Klienta Gekko Taxens, spółkę, której przeważającym przedmiotem działalności jest sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych i furgonetek. Postępowanie dotyczyło określenia temu podmiotowi zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym z tytułu dokonanego nabycia wewnątrzwspólnotowego pojazdów.

Organ o niezapłaconej akcyzie

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Warszawie [DIAS] po przeprowadzeniu kontroli podatkowej uznał, że spółka nie zapłaciła podatku akcyzowego od pojazdów, które zaklasyfikowała do pozycji CN 8704, tj. jako samochody przeznaczone do transportu towarowego, zamiast do pozycji CN 8703, tj. jako pojazdy przeznaczone do przewozu osób. Podatnik nie zgodził się ze stanowiskiem organu, dlatego Gekko Taxens wywiodła w jego imieniu skargę do WSA.

Zdaniem skarżącej oddzielenie wszystkich miejsc siedzących od przestrzeni towarowej oraz wyposażenie ich w pasy (w ślad za stanowiskiem NSA, który orzekał w przedmiocie odmowy wydania dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy) stanowi absolutne minimum, które w dzisiejszych czasach pozwala zapewnić elementarne bezpieczeństwo brygadzie pracowników, przewożonych wraz ze sprzętem oraz towarami. Zaś fakt, iż trwała, niepodlegająca demontażowi przegroda znajduje się za drugim rzędem siedzeń, nie wpływa na zasadność kwalifikacji pojazdu jako ciężarowego. Ponadto, zdaniem spółki, klasyfikacja pojazdu samochodowego do kategorii samochodów osobowych z pozycji CN 8703 musi być poprzedzona ustaleniami świadczącymi o tym, że główną funkcją użytkową samochodu jest przewóz osób. Zważywszy natomiast na to, że wśród zakwestionowanych przez organy podatkowe pojazdów znajdowały się takie, w których część bagażowa – jej boki, sufit i podłoga – obita była sklejką drewnianą – okoliczność ta była wystarczająca do stwierdzenia wadliwości zaskarżonej decyzji. Wreszcie, podkreślała spółka (za WSA, który przesądził tę kwestię w orzeczeniach wydanych na gruncie sporów dotyczących wydania WIA), akcyzie mogą podlegać tylko takie samochody wielofunkcyjne, co do których nie ma żadnych wątpliwości, że służą one zasadniczo do przewozu osób. Tymczasem głównym przeznaczeniem spornych pojazdów był transport towarów, zaś przewóz osób miał jedynie pomocniczy charakter.

Zmiana podejścia sądów

Po przeprowadzeniu rozprawy WSA w Warszawie w całości podzielił powyższą argumentację spółki i wyrokiem z 24 stycznia 2024 r. (sygn. akt: III Sa/Wa 2291/23) uchylił zaskarżoną decyzję organu II instancji, zasądzając jednocześnie od organu na rzecz spółki zwrot kosztów postępowania. Sąd nie miał wątpliwości, że dla celów podatku akcyzowego pojazd typu VAN (nawet z podwójnym rzędem siedzeń) nie może być w skutkach akcyzowych traktowany podobnie jak samochody osobowe typu kombi, których zasadniczym przeznaczeniem jest przewóz osób. Zdaniem WSA pojazdy te nie są przeznaczone zasadniczo do przewozu osób, ale do przewozu towarów i sprzętu, zaś obecność dodatkowych miejsc siedzących ma w ich wypadku znaczenie drugorzędne, o czym świadczy przede wszystkim sposób wykończenia pojazdu, tj. brak komfortowych elementów w przestrzeni pasażerskiej, duża przestrzeń towarowa bez charakterystycznych wykończeń, kojarzonych z przestrzenią pasażerską.

Zarysowująca się coraz wyraźniej, nowa linia orzecznicza, napawa optymizmem. Na przestrzeni ostatnich miesięcy sądy administracyjne już wielokrotnie wskazały na nieprawidłowość działania organów, które twierdziły furgony, że dwoma rzędami siedzeń są w głównej mierze przeznaczone do przewozu osób, a przewóz towarów stanowi ich uboczną funkcję. Argumentacja sądów wreszcie zdaje się przystawać do współczesnych realiów.

Powyższy wyrok wpisuje się w zauważalny od kilku miesięcy trend orzeczniczy. Jeszcze do niedawna sądy administracyjne nie były tak jednoznaczne w swoich ocenach i uznawały, że pojazdy o cechach takich jak zakwestionowane w przedmiotowym postępowaniu, to samochody osobowo-towarowe, tj. pojazdy przeznaczone do przewozu o maksymalnej liczbie miejsc siedzących do dziewięciu osób (wraz z kierowcą), których wnętrze może być używane bez zmiany konstrukcji do przewozu zarówno osób, jak i towarów. Takie przeznaczenie powodowało, że powinny zostać zaklasyfikowane na potrzeby podatku akcyzowego do kodu CN 8703.

Obecnie wydaje się, że na gruncie m.in. wyroku NSA wydanego 30 sierpnia 2023 r. (sygn. akt: I FSK 665/23, zgodnie z którym w sytuacji gdy pojazd konstrukcyjnie spełnia poniższe kryteria:

dysponuje odrębnymi kabinami (jedną dla kierowcy i pasażerów, drugą – dla części ładunkowej),
zawiera stałą przegrodę pomiędzy częścią dla kierowcy i pasażerów a przestrzenią ładunkową, wykorzystywaną wyłącznie do przewozu towarów,
w części ładunkowej cechuje go brak okien i udogodnień dla pasażerów, brak siedzeń i stałych punktów kotwiących oraz wyposażenia do instalowania pasów bezpieczeństwa,
w tylnej części pasażerskiej brakuje mu elementów komfortowych i wykończenia wnętrz właściwych dla pojazdów osobowych z funkcją użytkową, jaką jest przewóz pasażerów

– należy uznać, że nie jest on przeznaczony zasadniczo do przewozu osób, lecz do transportu towarów i sprzętu, a w konsekwencji powinien być klasyfikowany według CN 8704.

Bliżej współczesnych realiów

Stanowisko WSA w powyższym zakresie należy ocenić jednoznacznie pozytywnie, a zarysowująca się coraz wyraźniej, nowa linia orzecznicza, napawa optymizmem. Podatnicy od dawna kwestionowali ustalenia organów podatkowych, które nakładały akcyzę na furgony z dwoma rzędami siedzeń, uznając, że pojazdy te są w głównej mierze przeznaczone do przewozu osób, a przewóz towarów stanowi ich uboczną funkcję.

Na przestrzeni ostatnich miesięcy sądy administracyjne już wielokrotnie potwierdziły, że takie działanie organów jest nieprawidłowe, a argumentacja sądów w tym zakresie (w przeciwieństwie do wcześniej wyrażanych poglądów, stanowiących często bezrefleksyjne powtarzanie niegdyś ugruntowanych stanowisk), wreszcie zdaje się przystawać do współczesnych realiów. Świadczy o tym w szczególności odwoływanie się w wydawanych wyrokach do historycznej roli podatku akcyzowego, mającego w zamierzeniu dotyczyć towarów luksusowych, do których nie sposób dziś zaliczyć pojazdów o cechach takich, jak analizowane w komentowanym wyroku WSA furgony, których głównym przeznaczeniem jest bezspornie użytkowanie w ramach prowadzonej przez podatników działalności gospodarczej.

Autor: Katarzyna Jessa , adwokat, mediator