Czesi leasingują, Polacy użytkują. Co z akcyzą?
W wyroku z 14 maja 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu, wskazując, że czeska spółka, która użytkuje na podstawie umowy leasingu samochody osobowe i udostępnia je pracownikom, którzy pracują na rzecz oddziału w Polsce, nie ma obowiązku zapłaty podatku akcyzowego. Co było przedmiotem rozstrzygnięcia oraz jak uzasadnił swoje stanowisko Sąd?
Rozstrzygnięcie korzystne dla polskiego oddziału czeskiej spółki w sprawie dotyczącej kwestii ewentualnego powstania obowiązku podatkowego w zakresie akcyzy zapadło 14 maja 2024 r. w związku z wyrokiem o sygn. I GSK 1166/20.
Przedmiotem rozważań, w pierwszej kolejności Dyrektora KIS, a następnie sądów było to, czy w sytuacji gdy spółka czeska leasingowane przez nią samochody osobowe udostępnia pracownikom, którzy pracują na rzecz jej oddziału w Polsce, dochodzi do przejścia prawa do rozporządzania jak właściciel tymi samochodami osobowymi na rzecz polskiego oddziału, a co za tym idzie, czy powstaje z tego tytułu obowiązek zadeklarowania i zapłaty akcyzy.
Jaką wątpliwość miał wnioskodawca?
Oddział czeskiej spółki w Polsce wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie dotyczącej ewentualnego powstania obowiązku podatkowego na gruncie akcyzy. Jak wyglądał stan faktyczny? Wnioskodawca wskazał, że nie posiada odrębnej osobowości prawnej. Czeska spółka za pośrednictwem swojego oddziału w Polsce wykonuje inwestycje budowlane. Podmiot z Czech odprowadza w Polsce podatek CIT od dochodów dotyczących jego zakładu na terenie Polski. Koszty zarządu obejmują wszelkie działania administracyjne podejmowane przez spółkę czeską w związku z obsługą każdej transakcji (budowy) podejmowanej przez oddział w Polsce. W celu ich rozliczenia spółka czeska przypisuje polskiemu oddziałowi koszty, które ponosi na jego rzecz. Wystawia w związku z tym noty obciążeniowe. Umowy, na podstawie których powstają powyższe koszty, są zawierane przez spółkę czeską i to na nią wystawiane są faktury. To podmiot czeski dokonuje za nie zapłaty, po czym odpowiednią część kosztów przypisuje do oddziału. Wśród rozliczanych w ten sposób wydatków znajdują się m.in. koszty użytkowania samochodów osobowych.
Pojazdy te są używane zarówno przez pracowników zatrudnionych w spółce w Czechach, ale pracujących na rzecz budów realizowanych w Polsce, jak i przez pracowników zatrudnionych przez oddział. Samochody używane przez pracowników zatrudnionych przez spółkę w Czechach często przemieszczają się pomiędzy Polską a Czechami. Dany pracownik, mimo że przebywa na terytorium Czech, cały czas wykonuje prace na rzecz oddziału, dlatego koszty samochodów użytkowanych przez tych pracowników obciążają oddział w Polsce. Umowy (leasingowe czy też najmu) zawiera spółka w Czechach i to ona jest leasingobiorcą / najemcą.
Oddział w Polsce powziął wątpliwość, czy w przypadku stosowania opisanego powyżej modelu jest zobowiązany do naliczenia i odprowadzenia akcyzy. Wskazał, że w jego ocenie obowiązek podatkowy w akcyzie nie powstaje, a co za tym idzie nie jest zobowiązany do jej zapłaty. Argumentując, zwrócił uwagę, że powstanie obowiązku podatkowego jest ściśle związane z nabyciem prawa do rozporządzania jak właściciel, a w opisanej sprawie dochodzi jedynie do udostępnienia do użytku samochodów pracownikom pracującym na rzecz oddziału w Polsce. Nie wiąże się to z nabyciem prawa do rozporządzania jak właściciel przez oddział, który jest jedynie obciążany kosztami użytkowania samochodów.
Sąd wskazał, że w omawianej sprawie nie doszło do nabycia przez oddział uprawnienia do rozporządzania towarami jak właściciel. Wynika to z konstrukcji umowy najmu / leasingu, której zawarcie dało polskiemu zakładowi czasowe prawo używania samochodów do celów wskazanych przez podmiot czeski.
Kolejną kwestią, która była przedmiotem rozważań oddziału zadającego pytanie organowi było to, czy w tej sytuacji nie mamy do czynienia z – co do zasady podlagającą opodatkowaniu akcyzą – czynnością dokonania pierwszej sprzedaży tych samochodów w Polsce (art. 100 ust. 1 pkt 3 w zw. z ust 5 pkt 9 AKCu). Analizując przepisy, oddział także wskazał, że w jego ocenie nie są spełnione przesłanki warunkujące konieczność zapłacenia akcyzy. Podatek ten, w przypadku pierwszej sprzedaży niezarejestrowanego na terytorium Polski samochodu osobowego, jest należny wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie następujące warunki: samochód osobowy był przedmiotem importu albo nabycia wewnątrzwspólnotowego, ale tylko takich (importu / WNT), w przypadku których powstał obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym, a także że w związku ww. czynnościami nie została zapłacona akcyza. Przesłanki te w omawianej sprawie – jak wskazał wnioskodawca – nie zostały spełnione, ponieważ samochody użytkowane przez pracowników oddziału w Polsce oraz pracowników zatrudnionych przez spółkę czeską, a pracujących na rzecz oddziału w Polsce, nie są wyprodukowane na terytorium kraju. Samochody te nie są również przedmiotem importu ani WNT.
Organ z odmiennym zdaniem
W wydanej 1 lipca 2019 r. interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB3-3.4013.119.2019.2.JS) Dyrektor KIS uznał stanowisko oddziału za nieprawidłowe, wskazując, że w przedstawionym stanie faktycznym oddział w chwili zawarcia umowy najmu / leasingu nabywa prawo rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel, ponieważ uzyskuje możliwość faktycznego dysponowania samochodem w sposób i w zakresie przysługującym właścicielowi (mimo że zawarta umowa najmu nie skutkuje przeniesieniem prawa własności tego pojazdu). Jak wskazał organ, nabycie przez polski zakład prawa rozporządzania samochodami osobowymi jak właściciel następuje wraz z zawarciem umów najmu (leasing) z wynajmującym (leasingodawcą) z Czech, tj. przed przemieszczeniem samochodów do Polski. Obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności, tj. nabycia wewnątrzwspólnotowego powstaje zatem zgodnie z art. 101 ust. 2 pkt 1 AKCu, z dniem przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju. Organ uznał, że oddział jest obowiązany do naliczenia i zapłaty akcyzy z tytułu WNT tych samochodów.
Co na to sądy?
WSA w Gliwicach w wyroku z 19 grudnia 2019 r. (sygn. III SA/Gl 820/19) nie podzielił stanowiska organu i uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd skoncentrował się na zdefiniowaniu pojęcia „nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel”. Wskazał, że rozumie się je jako wszelkie działania polegające na przeniesieniu dóbr materialnych (w tym przypadku samochodu osobowego), które pozwalają drugiej stronie na rozporządzanie nimi jak właściciel. Sąd wskazał, że w omawianej sprawie nie wskazano, by doszło do nabycia tego prawa. Podkreślił, że skutkiem najmu / leasingu samochodu nie jest uzyskanie przez oddział w Polsce uprawnienia do rozporządzania towarami jak właściciel, lecz czasowe użycie samochodu do celów wskazanych przez podmiot czeski. WSA w Gliwicach zauważył, że to czeska spółka zawierała umowy najmu / leasingu i w dalszej kolejności rozporządzała tymi pojazdami, przeznaczając je do użytkowania przez jej oddział. Sąd wskazał także, że sam fakt przekroczenia granicy Polski przez dane samochody nie przesądza o spełnieniu przesłanek z art. 100 ust. 1 pkt 2 AKCu (opodatkowanie WNT).
Także NSA w przywołanym we wstępie wyroku z 14 maja 2024 r. nie zgodził się z argumentacją organu i oddalił jego skargę kasacyjną. Potwierdził przy tym argumentację WSA w Gliwicach, iż na gruncie opisanej sprawy nie doszło do przejścia na rzecz oddziału prawa do rozporządzania samochodami osobowymi jak właściciel, co przesądza o tym, że akcyza nie będzie należna.
Autor: Weronika Grzęda, adwokat