Bez zmian w zakresie premii pieniężnych od agentów ubezpieczeniowych

Brak czynności, które można uznać za świadczenie przez firmę leasingową usług na rzecz agenta ubezpieczeniowego, powoduje, że premia pieniężna uzyskiwana w związku z dokonywanymi zakupami usług ubezpieczeniowych, nie podlega opodatkowaniu VAT. Potwierdza to najnowsza interpretacja.

Orzecznictwo w zakresie skutków podatkowych premii pieniężnych wypłacanych na rzecz firm leasingowych przez agentów bądź brokerów ubezpieczeniowych można uznać za ugruntowane, przy czym nie wpłynęło na nie wejście w życie ustawy z 15.12.2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń. Wręcz przeciwnie. Jak wynika z niedawnej interpretacji Dyrektora KIS z 5.07.2021 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.223.2021.1.DM), ograniczenia nałożone przez tę ustawę zdecydowanie wymogły na firmach leasingowych rezygnację z samodzielnego pełnienia funkcji pośrednika ubezpieczeniowego. To z kolei sprzyjało rozwojowi modelu, w którym to firma leasingowa – działając jako ubezpieczający, a więc podmiot nabywający usługi ubezpieczeniowe – jest z tego tytułu premiowana przez agenta bądź brokera ubezpieczeniowego.

Tak jak w dotychczas wydanych interpretacjach, również w najnowszej z nich Dyrektor KIS potwierdza, że w sytuacji, gdy otrzymaniu takiej premii od agenta ubezpieczeniowego nie towarzyszy wykonywanie przez firmę leasingową jakichkolwiek czynności na rzecz agenta, a jedyną podstawą do wypłaty premii stanowi fakt nabywania przez firmę leasingową usług ubezpieczeniowych od zakładów ubezpieczeniowych, otrzymanie takiej premii nie wiąże się z wykreowaniem obowiązku podatkowego w VAT. W skrócie: w związku z brakiem czynności, które można by uznać za świadczenie przez firmę leasingową usług na rzecz agenta ubezpieczeniowego, premia pieniężna uzyskiwana w związku z dokonywanymi zakupami usług ubezpieczeniowych, nie podlega opodatkowaniu VAT.

Podstawą do takiej konkluzji, również we wspomnianej interpretacji, jest to, że aby można było mówić o odpłatnym świadczeniu usług pomiędzy stronami transakcji, musi być spełniony szereg warunków. W szczególności warunkiem odpłatnego świadczenia usług jest istnienie takiego związku pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą, w wykonaniu którego następuje świadczenie wzajemne, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktyczną za te konkretne usługi, które świadczy on na rzecz usługobiorcy. Musi więc istnieć bezpośredni związek między świadczoną usługą a uzyskiwanym wynagrodzeniem.

W sytuacji, w której firma leasingowa nabywa usługi ubezpieczeniowe dla potrzeb zabezpieczenia swoich interesów, tj. ubezpieczenia własnego majątku, ale też dla potrzeb korzystających, którzy w razie szkód na tym majątku mogą być zobowiązani do pokrycia wynikających z nich kosztów, nie można dopatrzyć się świadczenia zwrotnego na rzecz agenta ubezpieczeniowego. Firma leasingowa będzie bowiem wykonywać czynności w postaci nabywania usług ubezpieczeniowych całkowicie niezależnie od tego, czy otrzyma od jakiegokolwiek podmiotu premię pieniężną, czy też nie. Skoro więc nabywanie usług ubezpieczeniowych jest realizacją interesu własnego, ale też interesu korzystających, to nie może stanowić jednocześnie świadczenia odpłatnych usług na rzecz agenta ubezpieczeniowego.

Należy też zaznaczyć, że skoro jedyną podstawą do wypłaty premii pieniężnej są zakupy usług dokonywane przez firmę leasingową, to zasady kwalifikacji czynności na gruncie VAT nie pozwalają, by jedna i ta sama czynność klasyfikowana była dwojako, tj. zarówno jako nabycie usług od zakładu ubezpieczeń, ale też – jako świadczenie usług na rzecz zupełnie innego, odrębnego podmiotu (agenta ubezpieczeniowego). Nie ma przy tym znaczenia, że agent odnosi oczywiste korzyści wynikające z nabywania przez firmę leasingową usług ubezpieczeniowych. Nie czyni ona tego bowiem dla korzyści agenta, ale takie działanie wynika z jej potrzeb własnych.

Konstruując umowy o wypłatę premii pieniężnych, powinno wykazywać się daleko posuniętą ostrożnością. W wielu aspektach takiej umowy można bowiem popełnić błąd, który może sprawić, że bogate orzecznictwo organów podatkowych, potwierdzające brak opodatkowania otrzymywanych premii pieniężnych, nie będzie w tej sytuacji adekwatne.

Do najczęściej popełnianych błędów należy wprowadzanie do umowy, zazwyczaj na wniosek agenta ubezpieczeniowego, zobowiązania firmy leasingowej do zawierania umów ubezpieczenia własnego majątku tylko z wykorzystaniem pośrednictwa tego konkretnego agenta. W sytuacji takiego zobowiązania do wyłączności skutki podatkowe otrzymania premii mogą już być interpretowane przez organy podatkowe odmiennie. Na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT czynność polegająca na zobowiązaniu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub określonej sytuacji, jest bowiem kwalifikowana jako odpłatne świadczenie usług. Jeśli więc w umowie agent zapewniłby sobie wyłączność, mogłoby to być postrzegane jako zobowiązanie się przez firmę leasingową do rezygnacji z zawierania umów za pośrednictwem wszelkich innych podmiotów. Mimo iż sama premia byłaby należna z zupełnie innego tytułu, organy podatkowe mogłyby dojść do wniosku, że stanowi ona w całości lub w części wynagrodzenie właśnie za podjęte przez firmę leasingową zobowiązanie, co rodziłoby ryzyko konieczności opodatkowania takiej premii na gruncie podatku VAT.

Dla zachowania swojego neutralnego charakteru na gruncie VAT premia powinna być należna wyłącznie w związku z nabyciem przez firmę leasingową usług ubezpieczeniowych od zakładów ubezpieczeniowych i skorelowana z poziomem odprowadzanych przez leasingodawcę składek, które z kolei są odzwierciedleniem rozwoju biznesu prowadzonego w obszarze leasingu.

Autor: Marta Szafarowska, doradca podatkowy