Nowelizacje ustawy o rachunkowości
W ostatnich miesiącach ustawodawca aktywnie modyfikuje ustawę o rachunkowości, wprowadzając szereg nowych przepisów w odpowiedzi na zmieniające się przepisy unijne. Przejrzystość podatkowa ma zostać zwiększona poprzez nałożenie nowych obowiązków raportowych na międzynarodowe korporacje. Większego grona polskich podatników będą dotyczyć zmiany w zakresie kryteriów progowych dla celów rachunkowości oraz sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Celem pierwszej z nowelizacji, która została podpisana 16 kwietnia 2024 r. przez Prezydenta RP, Andrzej Dudę, jest głównie zwiększenie przejrzystości podatkowej. Jest ona efektem transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2101 z 24 listopada 2021 r. zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji o podatku dochodowym przez niektóre jednostki i oddziały (Dz.Urz. UE L 249 z 01.12.2021, str. 1).
Transparentność podatkowa ma zostać zwiększona poprzez nałożenie obowiązku ujawniania sprawozdań dotyczących podatku dochodowego. Ma to ograniczyć możliwości unikania opodatkowania przez wielonarodowe firmy. Istotnym elementem danych ze sprawozdań dotyczących podatku dochodowego, do ujawnienia których będą zobowiązane duże korporacje, ma być obowiązek raportowania ich oddzielnie do każdego kraju z Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz tzw. rajów podatkowych, gdzie dana firma prowadzi działalność.
Nowe przepisy zaczną obowiązywać po upływie 14 dni od ich ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów (art. 1 pkt 2 w zakresie art. 63m ust. 4 pkt 1 i ust. 5 i art. 63n ust. 5 pkt 1 i ust. 6, art. 2 oraz art. 3), które wchodzą w życie z dniem 22 czerwca 2025 r. Niemniej jednak, nowe przepisy mają być zastosowane po raz pierwszy do sprawozdań sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się 22 czerwca 2024 roku lub po tym dniu, a więc najwcześniej do sprawozdań za rok 2025.
Kolejne zmiany ustawy
W Ministerstwie Finansów prowadzone są ponadto prace nad nowelizacją ustawy o rachunkowości, mającą na celu m.in. wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2023/2775 z 17 października 2023 r. Przewiduje ona podwyższenie kryteriów progowych dla celów rachunkowości, o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy. Przepis ten określa m.in. wartości sumy bilansowej oraz przychodów netto, których osiągnięcie, powoduje, że sprawozdanie finansowe danej jednostki podlega badaniu.
Istotnym elementem danych ze sprawozdań dotyczących podatku dochodowego, do ujawnienia których będą zobowiązane duże korporacje, ma być obowiązek raportowania ich oddzielnie do każdego kraju z Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz tzw. rajów podatkowych, gdzie dana firma prowadzi działalność. Ma to ograniczyć możliwości unikania opodatkowania.
Powyższe kwoty mają wzrosnąć o 25%, co oznacza, że proponowane po zmianie progi do badania przestawiają się następująco:
- 3 125 000 euro – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego oraz
- 6 250 000 euro w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy;
- próg zatrudnienia (wynoszący 50 osób) pozostaje bez zmian.
Podniesienie progów jest konsekwencją wysokiej inflacji występującej w Unii Europejskiej w latach 2021-2022. Celem proponowanych zmian jest zachowanie dotychczasowego stanu rzeczy, czyli uniknięcie sytuacji, w której mikro i małe oraz średnie przedsiębiorstwa uległyby nadmiernemu obciążeniu wymogami, które pierwotnie były przeznaczone dla dużych przedsiębiorstw.
Raporty stanowiące podsumowania kolejnych etapów prac mają być sukcesywnie publikowane na stronie: https://www.gov.pl/web/finanse/modernizacja-ustawy-o-rachunkowosci.
Odnosząc się zaś do interpelacji poselskiej 1739, która dotyczyła m.in. możliwości ograniczenia zakresu podmiotów, których sprawozdanie podlegałoby badaniu (do podmiotów wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 1–3, a więc instytucji finansowych i spółek akcyjnych), Ministerstwo Finansów podkreśliło, że byłoby to działanie niezgodne z przepisami prawa unijnego oraz niekorzystne dla stabilności obrotu gospodarczego. Taka decyzja dodatkowo negatywnie wpłynęłaby na jakość danych przekazywanych do urzędów skarbowych. Ponadto, podkreślono, że prawidłowa ocena wiarygodności danych zawartych w sprawozdaniu finansowym jest kluczowa dla zapewnienia podmiotom zainteresowanym dostępem do rzeczywistych informacji o podmiocie oraz pomaga podejmować różne decyzje biznesowe związane z inwestycjami kapitału.
Sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju
Projekt nowelizacji, który ma podnieść powyższe progi, ma również na celu implementację do krajowego porządku prawnego unijnej dyrektywy dotyczącej zrównoważonego rozwoju.
Celem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Dz. Urz. UE L 322 z 16.12.2022, str. 15–80) jest m.in. poszerzenie zakresu jednostek objętych obowiązkiem raportowania, poszerzenie zakresu informacji raportowanych, czy wprowadzenie obowiązkowej atestacji raportowanych informacji przez biegłych rewidentów, którzy będą musieli uzyskać dodatkowe uprawnienia.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (UC14), który dotyczy kryteriów progowych dla celów rachunkowości oraz sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, 18 kwietnia 2024 r. został przekazany do zaopiniowania. Zgodnie z zapewnieniami Ministerstwa Finansów planowane zmiany przepisów mają zostać wprowadzone w życie w 2024 r. Oznacza to, że podniesione kryteria będą miały zastosowanie już do sprawozdań finansowych sporządzanych za 2024 r.
Autor: Katarzyna Adamiak-Machaj, adwokat