Ustawa o KSeF uchwalona przez Sejm, ale odrzucona przez Senat. Co dalej?

Projekt nowelizacji ustawy o VAT został przyjęty przez Sejm. Posłowie nie wprowadzili większych modyfikacji i kształt uchwalonej ustawy jest zbliżony do wynikającego z projektu zaprezentowanego na początku 2023 r. Zmiany zaproponowane przez Sejm dotyczyły m.in. faktur ustrukturyzowanych wystawianych na rzecz podmiotów zagranicznych, przepisów dotyczących płatności za e-faktury oraz terminów w razie wystąpienia awarii i niedostępności KSeF. Ustawa została jednak odrzucona przez Senat.

O tym, że projekt ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów, a następnie 17 maja 2023 r. przekazano go do procedowania Sejmowi, informowaliśmy już w artykule: „Faktury korygujące i noty korygujące – jak będzie w KSeF?”. Sejm 16 czerwca 2023 r. uchwalił ustawę dotyczącą wprowadzenia obligatoryjnego KSeF, zaś 20 czerwca 2023 r. została ona przekazana do rozpatrzenia Senatowi.

Kształt ustawy przyjętej przez Sejm nie uległ drastycznym zmianom w porównaniu do projektu publikowanego po konsultacjach publicznych. Uzupełniono ją jedynie o nowe przepisy dotyczące zasad dokonywania płatności za faktury ustrukturyzowane. Pozostałe zmiany mają zaś na celu wyłącznie doprecyzowanie niektórych elementów przewidzianych dotychczas rozwiązań.

Obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych

Projekt ustawy przewidywał początkowo cztery sytuacje, w których to wystawca faktury powinien ją wystawić w KSeF, a następnie przekazać ją nabywcy w sposób z nim uzgodniony. Chodziło o sytuacje, gdy:

1) miejscem świadczenia jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju lub terytorium państwa trzeciego lub

2) nabywcą jest podmiot nieposiadający siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, lub

3) nabywcą jest podmiot nieposiadający siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju, który posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, przy czym to stałe miejsce prowadzenia działalności nie uczestniczy w transakcji nabycia towaru lub usługi, dla których wystawiono fakturę, lub

4) nabywca, który z innych przyczyn niż określone w pkt 1–3, nie jest obowiązany do korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur.

Obecnie przepis ten uległ zmianie poprzez usunięcie pkt 4, dotyczącego nabywcy, który z innych przyczyn nie jest obowiązany do korzystania z KSeF. Zmiana ta jest logiczna. Pozostawienie go w formie dotychczasowej wprowadzało niejasną sytuację w kwestii wystawiania faktur konsumenckich, które po konsultacjach publicznych wyłączono z obowiązku wystawiania w KSeF. Dotychczasowa propozycja brzmienia pkt 4 powodowała wątpliwości w zakresie tego, czy faktury konsumenckie rzeczywiście zostały wyłączone z KSeF czy też Ministerstwo Finansów pozostawiło podatnikom dowolność w tym zakresie. Jeśli konstrukcja tego przepisu nie ulegnie zmianie na dalszych etapach prac, będzie to oznaczało, że w Krajowym Systemie e-Faktur nie będzie możliwości wystawiania faktur konsumenckich (B2C), co zresztą potwierdzają ostatnie doniesienia płynące z Ministerstwa Finansów.

Płatności w KSeF

Wersja projektu ustawy, nad którą pracował w ostatnich tygodniach Sejm, została uzupełniona o regulacje dotyczące płatności za faktury ustrukturyzowane. Kwestie te zostały ujęte w dodanym art. 108g ustawy o VAT i przewidują one obowiązek wskazywania – w tytule przelewów – numerów identyfikujących KSeF nadanym fakturom ustrukturyzowanym lub identyfikatora zbiorczego nadanego w KSeF.

Ustawodawca uregulował też zasady płatności w sytuacji wystąpienia awarii i niedostępności KSeF. W przypadku wystąpienia ww. przesłanek, podatnicy nie będą obowiązani do uwzględnienia numerów identyfikujących nadanym fakturom w KSeF. Wydaje się zatem, że w takich sytuacjach wystarczające będzie uwzględnienie w tytule przelewu numeru faktury, który nadany został przez podatnika.

W przypadku otrzymania faktury, która została wystawiona poza KSeF z uwagi na awarię lub niedostępność Systemu, nabywca będzie jednak w praktyce obowiązany do zweryfikowania – jeszcze przed dokonaniem płatności za fakturę – czy została ona przesłana przez dostawcę do KSeF i czy nadano jej numer identyfikujący. Jeśli weryfikacja potwierdzi, że tak się stało, nabywca powinien w tytule przelewu uwzględnić numer identyfikujący nadany przez KSeF.

Jak wskazano w uzasadnieniu do procedowanej ustawy, ww. obowiązek dotyczy realizacji płatności i nie stanowi obowiązku o charakterze podatkowym. Niemniej umiejscowienie projektowanego przepisu art. 108g w ustawie o VAT było konieczne ze względu na status podatników obowiązanych do stosowania wprowadzanej regulacji (czynni podatnicy podatku VAT) oraz powiązanie obowiązku wyłącznie z płatnościami za konkretny rodzaj faktur (faktury ustrukturyzowane oraz faktury wystawiane na podstawie art. 106nh ustawy). W ocenie Ministerstwa Finansów proponowana regulacja wpisuje się w rozwiązania, które:

• przeciwdziałają zatorom płatniczym (przeciwdziałanie ich powstawaniu jest głównym celem tej regulacji),
• wpływają na usprawnienie procesów analitycznych Szefa KAS,
• przyczyniają się do zwiększenia poprawności dokonywania płatności pomiędzy podmiotami w systemach księgowych, a tym samym wpływają też pośrednio na ograniczenie konieczności wzywania przedsiębiorców (w przypadku rachunków prowadzonych do działalności gospodarczej) do przedstawienia dodatkowych informacji o rozliczeniach. Dane te, w oparciu o raportowanie w systemie STIR, będą dostępne w systemach teleinformatycznych Szefa KAS.