Leasing z wysokim wykupem – dla kogo?
Najlepiej, by już w momencie zawierania umowy leasingu, korzystający wiedział, co będzie chciał zrobić z samochodem wykupionym po jej zakończeniu. Dla tych, którzy planują sprzedaż poleasingowego pojazdu, a nie przekazanie go członkowi rodziny w formie darowizny, lepszym rozwiązaniem może być krótsza umowa z relatywnie wysoką wartością końcową, zbliżoną do rynkowej wartości auta i jego alokacja do działalności po dokonanym wykupie.
Zmiany w przepisach o PIT, które zaczęły obowiązywać 1 stycznia 2022 r. w związku z Polskim Ładem, powodują, że większe znaczenie niż w przeszłości – z perspektywy konsekwencji podatkowych – mają poszczególne parametry umowy leasingu, w szczególności jej długość i kwota wykupu.
Co zmienił Polski Ład?
Obowiązujące od tego momentu regulacje przewidują, że sprzedaż przedmiotu leasingu przez podatnika PIT, wykupionego od finansującego po 31 grudnia 2021 r., stanowi przychód z działalności gospodarczej korzystającego. Nawet jeśli przedmiot leasingu zostanie wycofany z działalności, to środki uzyskane z jego sprzedaży stanowić będą przychód korzystającego (podlegający opodatkowaniu), jeżeli sprzedaż nastąpi przed upływem 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do wycofania.
Kolejna zmiana obowiązująca od początku 2022 r. dotyczy zasad obliczania składki zdrowotnej. Jej wysokość jest pochodną dochodu z działalności gospodarczej (w przypadku podatników rozliczających się według skali podatkowej stanowi ona 9% dochodu, dla tzw. liniowców – 4,9%). Co istotne, składka zdrowotna jest obliczana nie tylko od dochodu z podstawowej działalności przedsiębiorcy np. świadczenia określonych usług, ale również od dochodu osiągniętego z tytułu sprzedaży środków trwałych, np. samochodu czy nieruchomości.
Duży wykup pomniejszy dochód
Wejście w życie opisanych regulacji powoduje, iż można przyjąć założenie, że jeśli leasingobiorca, biorąc samochód w leasing, z góry zakłada, że będzie chciał dokonać sprzedaży tego pojazdu po jego wykupie, lepszym rozwiązaniem będzie dla niego umowa z relatywnie wysoką ceną wykupu (zbliżoną do rynkowej wartości pojazdu), możliwą do uzyskania zwłaszcza przy najkrótszej, czyli 24-miesięcznej umowie.
Jeśli bowiem leasingobiorca wykupi pojazd po dwóch latach trwania umowy leasingu, przyszła sprzedaż tego samochodu będzie wiązała się z koniecznością wykazania osiągniętego przychodu jako przychodu z działalności gospodarczej (sprzedaż bez podatku byłaby możliwa dopiero po upływie 6 lat).
Sprzedaż tego pojazdu będzie opodatkowana VAT według zasad ogólnych, tj. VAT będzie należny od ceny netto sprzedawanego pojazdu. Podatnik będzie jednak uprawniony do proporcjonalnego podwyższenia poziomu odliczonego VAT od zakupu pojazdu. Jeśli wykup od firmy leasingowej odbędzie się po cenie istotnie niższej od rynkowej (np. 1% wartości auta), to proporcjonalne podwyższenie poziomu odliczenia VAT w związku z późniejszą sprzedażą pojazdu przez podatnika nie przyniesie istotnych oszczędności. Inaczej będzie w przypadku umowy leasingu z relatywnie wysoką ceną wykupu. W takim przypadku podatnik będzie nie tylko uprawniony do podwyższenia poziomu odliczenia VAT od wykupu, ale także – jeśli rozlicza się według skali podatkowej lub podatku liniowego, a nie na podstawie ryczałtu – do zaliczenia ceny wykupu do kosztów podatkowych. Pomniejszenie dochodu o kwotę wykupu pozwoli również na obniżenie sumy składki zdrowotnej w danym roku.
Korzyść będzie zauważalna również w przypadków rozliczenia kosztów eksploatacyjnych związanych z samochodem, które pojawią się w okresie pomiędzy jego wykupem po zakończonym leasingu a późniejszą sprzedażą. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 2019 r. przedsiębiorca uprawniony jest do zaliczenia w koszty 75% wydatków na serwis, myjnie czy paliwo. Będzie mógł też odliczyć 50% VAT-u.
Wyliczenie krok po kroku
Jak będzie wyglądać rozliczenie sprzedaży samochodu, który był wcześniej przedmiotem leasingu ze stosunkowo wysoką wartością wykupu? Poniżej znajdują się założenia i przykładowe wyliczenie.
Biorąc w leasing samochód o wartości początkowej 130 tys. zł netto, w trakcie trwania dwuletniej umowy leasingu podatnik spłaci np. 80 tys. zł kapitału (plus odsetki). Jako że wartość samochodu nie przekracza kwoty 134 529 zł, raty kapitałowe (i odsetkowe) mogą być w pełni zaliczone do kosztów podatkowych leasingobiorcy. Jednocześnie, w trakcie trwania umowy leasingu podatnik odliczy 50% VAT od rat leasingowych, zaś pozostałe 50% będzie jego kosztem podatkowym. Wykupując samochód po zakończeniu umowy leasingu za 50 tys. zł plus 11,5 tys. zł VAT, korzystający zamierza samochód sprzedać np. po upływie 6 miesięcy, zaś do tego czasu będzie nadal wykorzystywał ten samochód w działalności gospodarczej.
Jeśli wykup od firmy leasingowej odbędzie się po cenie zbliżonej do rynkowej wartości auta, proporcjonalne podwyższenie poziomu odliczenia VAT w związku z późniejszą sprzedażą pojazdu przez podatnika przyniesie zauważalne oszczędności. W takim przypadku podatnik będzie nie tylko uprawniony do podwyższenia poziomu odliczenia VAT od wykupu, ale także – jeśli rozlicza się według skali podatkowej lub podatku liniowego – do zaliczenia ceny wykupu do kosztów podatkowych. Pomniejszenie dochodu o kwotę wykupu pozwoli również na obniżenie sumy składki zdrowotnej w danym roku.
Jako że założony czas korzystania z samochodu jest relatywnie krótki (6 miesięcy), podatnik nie wprowadza go do środków trwałych, a tym samym nie dokonuje też odpisów amortyzacyjnych od wartości tego pojazdu. Niemniej, w związku z wykupem samochodu odlicza 50% VAT (a więc 5,75 tys. zł).
Dokonując sprzedaży samochodu w 7. miesiącu od jego wykupu np. za kwotę 60 tys. zł plus VAT (13,8 tys. zł), podatnik:
- będzie uprawniony do uwzględnienia ceny wykupu netto samochodu (50 tys. zł) jako kosztu podatkowego, a z drugiej strony zobowiązany do wykazania przychodu podatkowego w kwocie 60 tys. zł – różnica w kwocie 10 tys. zł będzie więc dochodem, od którego należny będzie PIT, i który będzie miał wpływ na wysokość składki zdrowotnej (wysokość składki zdrowotnej stanowi 9% dochodu podatników na skali lub 4,9% u „liniowców”);
- oprócz odliczenia VAT przy zakupie w kwocie 5,75 tys. zł, podatnik w związku ze sprzedażą samochodu będzie mógł podwyższyć odliczenie za miesiąc sprzedaży o część pierwotnie nieodliczonego VAT
[(60-6 / 60)*5,75 tys. zł], czyli o kwotę 5 175 zł. Z drugiej strony, VAT wynikający ze sprzedaży będzie podlegał wykazaniu w deklaracji jako należny (13,8 tys. zł). Łącznie więc podatnik odliczy blisko 11 tys. zł VAT, a jako VAT należny wykaże 13,8 tys. zł – różnica będzie podlegała wpłacie do urzędu skarbowego. - W okresie używania pojazdu po wykupie podatnik będzie też odliczał 50% VAT od wydatków eksploatacyjnych i zaliczał je w 75% do kosztów podatkowych (jest to możliwe również w odniesieniu do składników majątku niewprowadzonych do ewidencji środków trwałych z uwagi na krótki założony czas ich używania).
Co ze składką zdrowotną?
Co istotne, wykupienie samochodu z leasingu, alokowanie go do działalności gospodarczej, a następnie jego sprzedaż spowoduje powstanie dochodu, od którego należny będzie PIT – nawet w sytuacji, gdy już po wykupie działalność, w której wykorzystywano pojazd, zostanie zawieszona, a nawet zamknięta!
Organy podatkowe potwierdzają, że zgodnie z regulacjami obowiązującymi od 1 stycznia 2022 r., przychodem z działalności gospodarczej podatnika (korzystającego) są również przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, na podstawie umowy leasingu, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat. Fakt wykorzystania auta w firmie (nawet jeśli przed jego sprzedażą działalność zostanie zamknięta) powoduje, że podatnik nie może rozliczyć sprzedaży tak jak transakcji prywatnej, lecz jest zobowiązany do wykazania przychodu z działalności. Co istotne, od dochodu ze sprzedaży wykupionego z leasingu przedmiotu nie trzeba zapłacić składki zdrowotnej – muszą ją płacić osoby prowadzące działalność gospodarczą, a obowiązek ten nie występuje już po jej zamknięciu. Potwierdza to m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 20 lipca 2022 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.535.2022.2.MJ).
Podobnie będzie w przypadku sprzedaży samochodu w trakcie zawieszenia działalności. Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy Prawo Przedsiębiorców, wśród czynności, których podjęcie podczas okresu zawieszenia działalności jest dopuszczalne, znajduje się m.in. zbycie własnych środków trwałych i wyposażenia. Sprzedaż środka trwałego podczas zawieszenia działalności będzie podlegała zarówno opodatkowaniu PIT, jak i VAT, ale jednocześnie uzyskany dochód nie będzie stanowił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne i w rezultacie nie zajdzie konieczność zapłaty składki zdrowotnej z tego tytułu, co potwierdza interpretacja indywidualna ZUS z 16 marca 2022 r. (sygn. WPI/200000/43/308/2022).
Należy jednak zauważyć, że zamknięcie czy zawieszenie działalności nie powinny być pozorne i stanowić form optymalizacji składkowej. Chwilowa przerwa w działaniu lub zamknięcie działalności, a następnie ponowne jej otwarcie, mogą zostać zakwestionowane przez organy i w konsekwencji nie przyczynią się do zmniejszenia należności, będących efektem sprzedaży wykupionego pojazdu.
A może ryczałt?
Potencjalnie bardzo korzystną opcją w razie planowania sprzedaży poleasingowego samochodu jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Stawka podatku od przychodu wynosi zaledwie 3%, a składka zdrowotna obliczana jest w sposób ryczałtowy.
Opcja ta jest bardzo interesująca, przy czym największe korzyści daje w przypadku samochodów poleasingowych wykupionych za symboliczną kwotę, ponieważ w ich przypadku koszt podatkowy przy sprzedaży jest praktycznie zerowy.
Podatnicy, którzy chcieliby skorzystać z tej opcji, powinni jednak pamiętać o trzech rzeczach. Po pierwsze, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie jest dostępny dla wszystkich. Po drugie, jeśli przedsiębiorca korzystał do tej pory z innej formy opodatkowania, musi zgłosić jej zmianę w ustawowym terminie (zwykle będzie to 20 lutego). Po trzecie, przychód ze sprzedaży auta sam w sobie nie jest oskładkowany, ale wpłynie na roczną wysokość przychodów, która determinuje roczną wysokość składki zdrowotnej.
Opcję zmiany formy opodatkowana na pewno warto więc mieć na uwadze, ale jej zastosowanie będzie wymagało długoterminowego planowania i dodatkowych obliczeń.
