Zmiany dotyczące MPP oraz rachunku VAT

Zmiany wprowadzane w ramach Pakietu SLIM VAT 3 będą dotyczyły mechanizmu podzielonej płatności oraz rachunku VAT. W szczególności nowelizacja będzie istotna dla podmiotów uczestniczących w faktoringu oraz podmiotów, które planują stworzyć grupę VAT. Zmiany mają zacząć obowiązywać 1 stycznia 2023 r.

Zmiany dotyczące mechanizmu podzielonej płatności

W zakresie mechanizmu podzielonej płatności planowane są dwie zmiany. Pierwsza z nich będzie polegała na wyłączeniu odpowiedzialności solidarnej dotychczasowego faktora, w przypadku gdy wierzytelność zostanie nabyta przez innego faktora.

Aktualnie, podatnik, który otrzymał płatność w MPP, a nie jest dostawcą towarów (usługodawcą) odpowiada solidarnie wraz z dostawcą (usługodawcą) za nierozliczony przez niego podatek wynikający z tej transakcji. Odpowiedzialność ta może zostać wyłączona w dwóch przypadkach:

dokonania płatności na rachunek VAT dostawcy/usługodawcy,
zwrotu płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano płatność niezwłocznie po uzyskaniu informacji o jej otrzymaniu.

Z projektu nowelizacji wynika, że ww. katalog wyłączeń zostanie rozszerzony o płatności na rachunek VAT podatnika, będącego instytucją finansową, który nabył wierzytelność na podstawie umowy o nabyciu wierzytelności (projektowany art. 108a ust. 6 pkt 3 ustawy o VAT).

Wyłączenie to będzie dotyczyło przede wszystkim sytuacji zmiany faktora przez podatnika (dostawcę wskazanego na fakturze). Zmiana wierzyciela następuje na podstawie porozumienia (umowy) zawartego pomiędzy faktorami i ich klientem (dostawcą towarów lub usług). W praktyce jednak informacja o zmianie wierzyciela (faktora) dociera do odbiorców (dłużników) dopiero po pewnym czasie, co powoduje, że mimo iż wierzytelność przeszła już na nowego faktora, to odbiorcy (dłużnicy) – wobec wspomnianych opóźnień w przepływie informacji – dokonują płatności na rachunek dotychczasowego faktora, co skutkuje powstaniem po jego stronie odpowiedzialności solidarnej. Aktualna praktyka rynkowa zakłada, że dotychczasowy faktor, aby uwolnić się od tej odpowiedzialności, przelewa kwotę VAT na rachunek VAT dostawcy, który następnie realizuje przelew tej samej kwoty na rachunek VAT nowego faktora.

Planowana zmiana ma uprościć ten mechanizm poprzez wyłączenie z niego dostawcy (klienta faktora). Dotychczasowy faktor będzie mógł bowiem uwolnić się od odpowiedzialności poprzez przekazanie kwot VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego faktora.

Druga zmiana w zakresie MPP ma umożliwić podatnikom (nabywcom towarów albo usług), których zobowiązania regulowane są przez podmioty trzecie, korzystanie z „przywilejów” wynikających ze stosowania MPP, czyli niestosowania sankcji w VAT oraz podwyższonych odsetek od zaległości podatkowych. Przykładem takiej sytuacji jest opłacanie przez faktorów kwot wynikających z faktur wystawianych przez dostawcę (w ramach faktoringu odwróconego).

Aktualna praktyka rynkowa zakłada, że dotychczasowy faktor, aby uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej, przelewa kwotę VAT na rachunek VAT dostawcy, który następnie realizuje przelew tej samej kwoty na rachunek VAT nowego faktora. Planowana zmiana ma uprościć ten mechanizm poprzez wyłączenie z niego dostawcy (klienta faktora). Dotychczasowy faktor będzie mógł bowiem uwolnić się od odpowiedzialności poprzez przekazanie kwot VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego faktora.

Należy ocenić, że obie planowane zmiany pozytywnie wpłyną zarówno na sytuację faktorów, jak i nabywców regulujących swoje zobowiązania przy udziale faktorów.

Zmiany umożliwiające przepływ środków z rachunków VAT członków grupy VAT na rachunek VAT przedstawiciela grupy

Planowana nowelizacja obejmie również przepisy prawa bankowego. Zmiana będzie polegała na wprowadzeniu możliwości przepływu środków z rachunku VAT poszczególnych członków grupy VAT na rachunek VAT jej przedstawiciela. Zmiana ta jest konsekwencją przewidzianego na 1 stycznia 2023 r. wprowadzenia do polskiego porządku prawnego nowego rodzaju podatnika – tzw. grupy VAT. Z art. 15a ust. 11 ustawy o VAT (który wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r.) wynika, że w zakresie praw i obowiązków grupa VAT reprezentowana jest przez przedstawiciela grupy VAT. Tym samym, to właśnie na przedstawicielu będzie ciążył obowiązek zapłaty do urzędu skarbowego należnych podatków. Rozszerzenie katalogu tytułów, którymi może być uznany rachunek VAT przedstawiciela grupy VAT, umożliwi mu realizację tych obowiązków.

W związku z powyższą zmianą, określone mają zostać również dane, jakie będą wskazywane w komunikacie przelewu przy przesyłaniu środków z rachunku VAT członka grupy na rachunek VAT przedstawiciela grupy VAT. Z projektu nowelizacji wynika, że członek grupy VAT, dokonując tego rodzaju operacji, powinien wpisywać:

kwotę przekazywanych środków (w polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności, jak i polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto – art. 108a ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o VAT);
wyrazy „przekazanie – grupa VAT” (w polu przeznaczonym na wskazanie numeru faktury – art. 108a ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT);
numer, za pomocą którego grupa VAT jest zidentyfikowana na potrzeby VAT (w polu przeznaczonym na wskazanie NIP dostawcy lub usługodawcy – art. 108a ust. 3 pkt 4 ustawy o VAT).

Rozszerzenie katalogu podatków i należności oraz czynności, z tytułu których może być obciążany rachunek VAT

Nowelizacja prawa bankowego w zakresie przepisów dotyczących rachunku VAT ma objąć także rozszerzenie katalogu podatków i należności, jakie mogą być regulowane ze środków zgromadzonych na tym rachunku. Od 1 stycznia 2023 r. możliwe będzie regulowanie zobowiązań z tytułu:

podatku od wydobycia niektórych kopalin (oraz odsetek za zwłokę w tym podatku),
podatku od sprzedaży detalicznej (oraz odsetek za zwłokę w tym podatku),
opłaty od środków spożywczych (oraz odsetek za zwłokę od tej opłaty),
zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji (oraz odsetek za zwłokę w tym podatku),
podatku tonażowego (oraz odsetek za zwłokę w tym podatku),
tzw. podatku od małpek (wraz z odsetkami za zwłokę od tej opłaty).

Katalog czynności, z tytułu których może być obciążany rachunek VAT, zostanie ponadto rozszerzony o możliwość przekazania przy użyciu komunikatu przelewu kwot VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego faktora. Zmiana jest konsekwencją opisanego wyżej wprowadzania do ustawy o VAT dodatkowego sposobu uwolnienia się od odpowiedzialności solidarnej w sytuacji zmiany faktora.

Można zauważyć, że rozszerzenie katalogu płatności z rachunku VAT jest niejako stałym elementem zmian wprowadzanych w ramach kolejnych odsłon pakietu SLIM VAT. Od 1 stycznia 2021 r. (SLIM VAT 1) istnieje możliwość dokonywania płatności z rachunku VAT kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tytułu importu towarów oraz należności celnych na rzecz agencji celnych, natomiast w ramach pakietu SLIM VAT 2 (obowiązującego od 1 października 2021 r.) dodana została opcja przeznaczenia środków zgromadzonych na rachunku VAT na regulowanie zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie rolników, czyli składek wnoszonych przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i odprowadzających składki do KRUS.

Autor: Paulina Furmanek, radca prawny

Dodatkowe materiały: