Zmiana formy opodatkowania. Dla kogo będzie opłacalna?

Polski Ład 2.0 zacznie obowiązywać 1 lipca 2022 r. Jedną z głównych zmian, którą przewiduje nowelizacja, jest jednorazowa możliwość zmiany – ale tylko za rok 2022 – formy opodatkowania na skalę podatkową. W większości przypadków, zmiana będzie odbywała się po zakończeniu roku (na etapie składania zeznania rocznego), choć przedsiębiorcy czy samozatrudnieni na ryczałcie będą uprawnieni do ponownego wyboru formy opodatkowania również w trakcie roku podatkowego. Z tego powodu już teraz warto zastanowić się, komu opłaci się zmiana formy opodatkowania.

Kto będzie mógł dokonać wstecznej zmiany formy opodatkowania?

Przypomnijmy, wsteczna zmiana formy opodatkowania będzie możliwa wyłącznie na skalą podatkową. Oznacza to, że podatnik opodatkowujący obecnie swoje przychody według zasad ogólnych nie będzie mógł zmienić wstecznie formy opodatkowania na ryczałt lub podatek liniowy. Analogicznie – podatnik rozliczający się podatkiem liniowym nie będzie mógł zmienić formy opodatkowania wstecznie na ryczałt – i odwrotnie.

W konsekwencji ze zmiany formy opodatkowania będą mogli skorzystać wyłącznie podatnicy rozliczający się dotychczas podatkiem liniowym lub ryczałtem. Dodatkowo, jak wspomniano powyżej, zmiany będzie można dokonać wyłącznie na skalę podatkową.

Jak dokonać wstecznej zmiany formy opodatkowania?

Z liniowego na skalę

Przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym, którzy postanowią, że chcą skorzystać z możliwości wstecznej zmiany formy opodatkowania, będą mogli tego dokonać po zakończeniu roku podatkowego na etapie składania zeznania rocznego. Wsteczna zmiana formy opodatkowania będzie odbywać się poprzez złożenie przez przedsiębiorcę zeznania rocznego właściwego dla podatników rozliczających się według skali podatkowej (PIT-36, a nie PIT-36L jak ma to miejsce w przypadku „liniowców”). Prawdopodobnie w formularzu pojawi się odpowiednia rubryka, którą podatnik będzie musiał zaznaczyć, jeżeli będzie dokonywał wstecznej zmiany formy opodatkowania (na tę chwilę nie są dostępne jednak formularze, które będą obowiązywać za 2022 r.). W formularzu PIT-36 przedsiębiorca powinien wykazać zaliczki należne oraz zapłacone (a także wartość zapłaconej składki zdrowotnej) – zgodnie z dokonywanymi w ciągu roku wpłatami, obliczonymi według zasad podatku liniowego. Kwota zwrotu będzie zakwalifikowana jako nadpłata podatku.

Trzeba ponadto pamiętać o 3 bardzo ważnych kwestiach:

jeżeli podatnik złoży zeznanie roczne właściwe dla podatników rozliczających się podatkiem liniowym (PIT-36L), nie będzie miał już możliwości wstecznej zmiany formy opodatkowania.
Wsteczna zmiana formy opodatkowania nie zmienia również formy opodatkowania na lata kolejne. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca, który zmieni wstecznie formę opodatkowania, będzie chciał w kolejnych latach rozliczać się na zasadach ogólnych, będzie zobowiązany do osobnego powiadomienia o tym urzędu skarbowego w standardowym trybie.
Zmiana formy opodatkowania pociąga za sobą wszystkie konsekwencje podatkowo – składkowe tej zmiany. Przede wszystkim oznacza to, że podatnik będzie mógł się rozliczyć z małżonkiem – ale z drugiej strony będzie musiał dopłacić składkę zdrowotną, która na skali jest dużo wyższa niż na „liniówce”.

Zmiana z ryczałtu na skalę podatkową

W przypadku wsteczniej zmiany formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową, ustawodawca przewidział dwie możliwości: (I) modyfikację na koniec roku (analogicznie jak ma to miejsce w przypadku liniowców) oraz (II) w trakcie roku – od lipca 2022 r.

To, komu zmiana formy opodatkowania będzie się opłacać, zależy od wielu zmiennych: wysokości składek społecznych, możliwości rozliczenia z małżonkiem lub małoletnim dzieckiem w przypadku osoby samotnie wychowującej, stawki ryczałtu. Jak więc ustalić, czy i ewentualnie od kiedy zmienić formę opodatkowania? Wymaga to skomplikowanych obliczeń, do których najlepiej wykorzystać specjalny kalkulator. Udostępnienie takiego mechanizmu zapowiedziało Ministerstwo Finansów. Możliwość nabycia takiego narzędzia będzie dostępna również na naszej stronie.

Opcja I – zmiana formy opodatkowania po zakończeniu roku

Ponowny wybór skali podatkowej po zakończeniu roku podatkowego u ryczałtowców wygląda identycznie jak w przypadku liniowców. Należy jednak zwrócić uwagę na jedną istotną kwestię. Podatnicy stosujący ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie są obowiązani do prowadzenia KPiR, przy pomocy której obliczają swoją podstawę opodatkowania przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym oraz stosujący zasady ogólne. Oznacza to, że ryczałtowiec, który zdecyduje się na wsteczną zmianę formy opodatkowania po zakończeniu roku podatkowego, będzie obowiązany do wstecznego uzupełnienia KPiR. Planując skorzystać z możliwości, którą dała nowelizacja Polskiego Ładu, przedsiębiorca na ryczałcie powinien już pamiętać o gromadzeniu faktur kosztowych. Oczywiście jednak nie popełni czynu zabronionego, jeśli nie wykaże tych kosztów – ale zapłaci po prostu znacznie wyższy podatek i składkę zdrowotną.

Opcja II – zmiana formy w trakcie roku

U ryczałtowców ustawodawca przewidział również możliwość zmiany formy opodatkowania w trakcie roku podatkowego. Przedsiębiorca, który będzie chciał zmienić formę opodatkowania na zasady ogólne w trakcie roku, powinien złożyć pisemne oświadczenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem. Oświadczenie powinno zostać złożone do 22 sierpnia 2022 r. – na chwilę obecną nie zamieszczono wzoru dokumentu, ale wydaje się, że zwyczajnie pisemne oświadczenie (nawet jednozdaniowe) powinno być wystarczające.

Jeżeli ryczałtowiec zdecyduje się na zmianę formy opodatkowania na zasady ogólne w trakcie roku, będzie on zobowiązany do złożenia dwóch zeznań podatkowych:

za okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r. – PIT-28,
za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r. – PIT-36 (chyba, że podatnik ma jeszcze inne źródła dochodów opodatkowane skalą – wtedy zeznanie obejmie cały rok).

Rozwiązanie to jest potencjalnie bardzo korzystne. Przedsiębiorca, który zmieni formę opodatkowania w trakcie roku, będzie mógł skorzystać z benefitów przysługujących podatnikom stosującym skalę podatkową tj. z kwoty wolnej od podatku w pełnej wysokości (30 tys. zł), a także możliwości uwzględnienia ulgi na dzieci.

Należy również zaznaczyć, że zmiana formy opodatkowania na skalę podatkową w trakcie roku spowoduje zmianę formy opodatkowania na lata kolejne (jest to różnica w stosunku do wstecznej zmiany formy opodatkowania po zakończeniu roku podatkowego, która – jak wspominano powyżej – nie wpływa na zmianę formy opodatkowania w latach kolejnych).

Wydaje się natomiast, że podatnik ze „złamanym” rokiem nie będzie mógł się rozliczyć z małżonkiem – taka jest konkluzja z literalnej treści przepisów i takie też jest aktualne stanowisko MF.

Co ze składką zdrowotną?

Zmiana formy opodatkowania będzie miała również wpływ na wysokość składki zdrowotnej. Wynika to z faktu, że przedsiębiorca rozliczający się podatkiem liniowym opłaca składkę zdrowotną w wysokości 4,9% osiągniętego dochodu, podczas gdy podatnik stosujący skalę podatkową w wysokości 9% osiągniętego dochodu. Ryczałtowiec opłaca natomiast ryczałtową składkę zdrowotną, której wysokość zależy od sumy przychodów osiągniętych w trakcie roku.

W konsekwencji, w większości przypadków, pomimo że podatnik w finalnym rozrachunku zyska na zmianie formy opodatkowania, będzie on zobowiązany do dopłaty składki zdrowotnej do ZUS. Niestety ustawodawca nie przewidział mechanizmu pozwalającego na jednoczesne zaliczenie nadpłaty podatku oraz niedopłaty ze składki zdrowotnej i „kompensatę” obu wartości. Oznacza to, że podatnik z jednej strony otrzyma nadpłatę z urzędu skarbowego, a z drugiej strony będzie zobowiązany do dokonania dopłaty do ZUS. Bardzo istotne jest więc, aby dokonując kalkulacji korzyści z tytułu zmiany formy, uwzględnić też zwiększenie składki zdrowotnej.

Dla kogo zmiana formy?

Na pytanie, komu zmiana formy opodatkowania będzie się opłacać, nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Niestety, kwestia zależy ta od wielu zmiennych – wysokości składek społecznych, możliwości rozliczenia z małżonkiem lub małoletnim dzieckiem w przypadku osoby samotnie wychowującej, stawki ryczałtu.

Jak więc ustalić, czy i ewentualnie od kiedy (w przypadku ryczałtowców) zmienić formę opodatkowania? Wymaga to skomplikowanych obliczeń (uwzględniających nie tylko PIT, ale też składkę zdrowotną), do których najlepiej wykorzystać specjalny kalkulator. Udostępnienie takiego mechanizmu zapowiedziało Ministerstwo Finansów, nie wiadomo jednak, kiedy się on pojawi i na ile będzie ono funkcjonalny. Możliwość nabycia takiego narzędzia będzie dostępna również na naszej stronie.

Zmiana formy po zakończeniu roku – na razie tylko jednorazowo, ale czy na zawsze?

Ministerstwo Finansów udostępniło podatnikom zmianę formy opodatkowania na 2022 r. ze względu na wprowadzenie zmian w jego trakcie, których podatnicy nie mogli przewidzieć. Powstaje jednak pytanie, dlaczego takiej możliwości nie udostępnić już na stałe i nie rozszerzyć jej też na inne konfiguracje (np. ze skali na podatek liniowy)? Wypada mieć nadzieję, że rządzący w końcu dostrzegą, że aktualne rozwiązania nie są sprawiedliwe dla podatników – za wyjątkiem oczywiście tych, którzy dysponują posiadają talent jasnowidzenia.

Autor: Michał Półtorak