Mediacje w sprawach frankowych. Czekając na rozporządzenie
Wiele z trwających postępowań frankowych zostało zawieszonych z uwagi na brak rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy istniejących rozbieżności w orzecznictwie. Coraz większą popularnością – zarówno wśród kredytobiorców, jak i banków – cieszą się jednak mediacje. Zainteresowanie tą formą rozwiązania sporów zapewne jeszcze wzrośnie – po opublikowaniu wyczekiwanego rozporządzenia, które zwolni z podatku dochody osiągnięte w wyniku zawarcia ugody.
Powództwa w tzw. sprawach frankowych konsekwentnie zasypują sądy. W samym tylko Sądzie Okręgowym w Warszawie, według danych za III kwartał 2021 r., toczyło się ponad 30 tys. spraw dotyczących kredytów frankowych. Jednoczenie odczuwalny jest brak ostatecznego stanowiska Sądu Najwyższego, który zamiast rozstrzygnąć wątpliwości i podjąć uchwałę likwidującą aktualne rozbieżności w orzecznictwie, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym.
W międzyczasie wiele postępowań frankowych zostało zawieszonych. Wielu kredytobiorców wstrzymuje się też z decyzją o ewentualnym wystąpieniu z pozwem – właśnie do czasu podjęcia uchwały przez SN. W tej sytuacji wartą rozważenia opcją jest udział w postępowaniu mediacyjnym.
Mediacja jest jedną z alternatywnych metod rozwiązywania sporów. To w pełni dobrowolny proces, w ramach którego bezstronny i zaakceptowany przez strony mediator, pomaga uczestnikom postępowania w osiągnięciu porozumienia. Mediacja jest nieformalna i odbywa się w warunkach przyjaznych dla stron. Uczestnicy mediacji, decydując się na udział w postępowaniu, nie mają obowiązku zawarcia ugody – jest to wyłącznie ich uprawienie, w sytuacji, gdy wypracowany projekt ugody będzie odpowiadał ich oczekiwaniom i uznają go za satysfakcjonujący. Co szczególnie istotne, jeżeli w toku mediacji strony zawrą ugodę, może ona zostać przesłana do właściwego sądu powszechnego celem zatwierdzenia, a po zatwierdzeniu ma ona moc prawną ugody zawartej przed sądem. Mediacja jest też objęta całkowitą poufnością i – w porównaniu do procesu sądowego – trwa zdecydowanie krócej.
Mediacje w sprawach frankowych cieszą się dużym zainteresowaniem, o czym świadczy wpływ ponad 15 tys. wniosków o mediację w ciągu trzech ostatnich miesięcy 2021 r. Dodatkowymi zaletami postępowania są również brak kosztów po stronie kredytobiorców (koszty mediacji ponoszą banki) oraz możliwość przeprowadzenia całego procesu zdalnie (dzięki wsparciu Systemu Obsługi Sądu Polubownego – SOSP – uruchomionego specjalnie na potrzeby mediacji w sprawach kredytów frankowych).
Mediacje w sprawach frankowych są prowadzone m.in. za pośrednictwem Centrum Mediacji Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego. Instytucja ta cieszy się dużym powodzeniem, o czym świadczy wpływ ponad 15 tys. wniosków o mediację w ciągu trzech ostatnich miesięcy 2021 r. W tym przypadku dodatkowymi zaletami postępowania są również brak kosztów po stronie kredytobiorców (koszty mediacji ponoszą banki) oraz możliwość przeprowadzenia całego procesu zdalnie (dzięki wsparciu Systemu Obsługi Sądu Polubownego – SOSP – uruchomionego specjalnie na potrzeby mediacji w sprawach kredytów frankowych). Do programu przystąpiły do tej pory PKO Bank Polski S.A. oraz ING Bank Śląski S.A.
Pilotażowy program ugód dla klientów spłacających kredyty we franku szwajcarskim rozpoczął także mBank S.A. Należy spodziewać się, że wkrótce również inne banki zaproponują kredytobiorcom podjęcie rozmów celem ugodowego zakończenia sporów.
Także po stronie klientów banków można spodziewać się wzmożonego zainteresowania udziałem w mediacji, w szczególności z uwagi na projekt rozporządzenia Ministra Finansów dotyczącego zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe – pod warunkiem jego wejścia w życie. Analogiczny akt prawny obowiązywał do 31 grudnia 2021 r., jednak od 1 stycznia 2022 r. kwestia ta ponownie wymaga regulowania.
Rozporządzenie jest bardzo istotne dla kredytobiorców. Oznacza bowiem zwolnienie od podatku, mimo osiągnięcia – w wyniku zawarcia ugody – dochodu (przychodu), pod warunkiem spełnienia wymienionych w rozporządzeniu warunków. Niestety, mimo że wynikające z niego regulacje miały obowiązywać od 17 lutego 2022 r., zgodnie z informacją opublikowaną na stronie Rządowego Centrum Legislacji, projekt nadal jest opiniowany. Pozostaje więc mieć nadzieję, że rozporządzenie wkrótce wejdzie w życie, dzięki czemu kredytobiorcy, decydując się na udział w mediacji, będą mieli pewność, że zawarcie ugody nie spowoduje konieczności zapłacenia przez nich podatku dochodowego. Co szczególnie istotne – jeżeli rozporządzenie zacznie obowiązywać – zwolnienie od podatku obejmie również tych kredytobiorców, którzy podpisali ugody przed wejściem aktu w życie.
Autor: Katarzyna Jessa, adwokat, mediator